Huismiddelen zijn zoodanige, welke men bij ongesteldheden in huis of onder zijn bereik heeft, om ze aan te wenden zonder een arts te raadplegen, hoewel het ook wel gebeurt, dat de arts zelf zoodanig middel aanbeveelt. Ten onregte evenwel worden de zoogenaamde geheime middelen, zooals Holloway's pillen en zalf, Bullrich’s zuiveringszout enz., onder de huismiddelen gerekend. Juist omdat men hunne bestanddeelen niet kent, is hun gebruik hoogst gevaarlijk. Geheel anders is het met de eigenlijke huismiddelen.
Deze toch zijn bekende stoffen, van welke de wetenschap erkend heeft, dat zij in bepaalde ziektegevallen uitstekende diensten bewijzen. Vooral op plaatsen, waar men niet spoedig geneeskundige hulp bekomen kan, is het kennen en aanwenden van huismiddelen van groot belang. Bij haastig aangrijpende ongesteldheden, zooals buikloop, cholerine, eroup enz., redden zij wel eens het leven van den lijder.
Men kan de huismiddelen verdeden in zoodanige die inwendig, en in zulke die uitwendig gebruikt worden. Tot de eerste afdeeling behooren: stoelgangbevorderende, zooals honig, sla- en ricinus-olie, stroop en soda-water, — stoppende, zooals slijmerige afkooksels van gerst, saleb, rijst of haver, eiwit, eikelkoffij en sterke thee, —zweetdrijvende, zooals warm water, warme melk, warme rijnwijn, vlier- en kamillenthee, sterke koffij met rum en warme baden, —oplossende bij hoest, zooals afkooksel van althee-wortel en zoethout, thee van IJslandsche en Carragheen-mos, water met suiker, eijerdojer met suiker, amandelmelk en drop, — maagversterkende, zooals koud water, koolzuur natron, soda-water, sterke thee, tinctuur van oranjeschillen en gember, — verkoelende, zooals koud water, limonade, cremortartari met water en bruispoeder, — kalmerende, zooals water, thee van kamillen en van valeriaan, — en opwekkende, zooals wijn, Hoffmann’s droppels en eau de Cologne.
Van de uitwendig gebezigde huismiddelen vermelden wij: De afleidende, zooals zuurdeeg, mosterdpap, hand- en voetbaden en Spaansche vliegenzalf, — bloedstelpende, zooals zwam, fijne spons, spinrag, aluinpoeder, compressen met koud water en met ijs, — ontstekingwerende, zooals koud water, karnemelk, wateren azijn en loodwater, — voorts warme pappen van havergort, kamillen, lijnmeel, zemelen, wittebrood en melk, — en eindelijk wondheelende, zooals pluksel, linnen compressen en verbanden, hechtpleister, Engelsch pleister, collodium, watten en zachte zalven.
Men verlieze echter niet uit het oog, dat de ziektekunde het moeijelijkste deel der geneeskunde is. Gelijk men dus bij eene bekende slepende ziekte doorgaans zoo geene genezing dan toch verzachting kan aanbrengen door het gebruik van goed-gekozene huismiddelen, zoo is het voor den leek in de geneeskunde hoogst gevaarlijk, bij acute ziekten, waarvan de aard niet voldoende gebleken is, huismiddelen aan te wenden of aan te bevelen zonder met een arts te rade te gaan.
