Gerona, bij de Ouden Gerunda, eene vesting en bisschopszetel, is tevens de hoofdstad eener evenzoo genoemde Spaansche provincie, die op bijna 107 geogr. mijl ruim 322000 zielen telt. Zij ligt ongeveer 4 geogr. mijl van de Zee aan den spoorweg, die vandaar zuidzuidwestwaarts naar Barcelona loopt, niet ver van den regteroever van de Tet en in eene bergkom, welke door de Onar besproeid wordt. Deze laatste splitst haar in eene Ouden Nieuwstad, en in eerstgenoemd gedeelte vindt men antieke huizen, eene indrukwekkende hoofdkerk en eenige andere kerken en kloosters. Zij bevat met hare voorsteden ongeveer 15000 inwoners, en men heeft er eenige inrigtingen van onderwijs, 2 groote papierfabrieken, alsmede eenige spinnerijen en weverijen.
De vestingwerken bestaan er uit een muur met bastions en 4 sterke forten, en men beschouwt Gerona uit een militair oogpunt als eene zeer gewigtige plaats. Men heeft er overblijfselen uit den tijd der Mooren, en de koningen van Aragon hielden er weleer dikwijls hun verblijf. Later speelde deze vesting, die 25-maal belegerd, maar slechts 4-maal veroverd werd, eene belangrijke rol in de oorlogen van Lodewijk XIV. De Franschen belegerden haar in 1684 te vergeefs, veroverden haar in 1694, maar gaven haar bij den Vrede van Rijswijk terug. Den 28sten Januarij 1710 onder Philippus V werd zij op nieuw ingenomen. In den tijd van Napoleon (1809) verduurde zij eene belegering van 7 maanden en het vuur van 40 batterijen, en na eene dappere verdediging gaf zij zich over aan 18000 Franschen, nadat hongersnood en typhus het grootste gedeelte van de kleine bezetting en van de inwoners hadden weggerukt. Ook gedurende de laatste Spaansche burgeroorlogen is meermalen om Gerona gestreden.
