Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 06-08-2018

Draaibank

betekenis & definitie

Men geeft den naam van draaijen aan de kunst om aan voorwerpen, die op de draaibank vastgemaakt zijn, een bepaalden vorm te geven. Men draait metaal, hout, schildpad, ivoor, barnsteen, marmer, albast enz. Ook het kartelen, waardoor men op metalen voorwerpen versieringen aanbrengt, geschiedt op de draaibank door middel van raadjes, waarin figuren gegraveerd zijn. De draaibank bestaat uit een sterk onderstel met eene horizontale spil, die door middel van stoom, water of ligchaamskracht — veelal met den voet — in beweging wordt gebragt.

Men bevestigt aan die spil een voorwerp zoodanig, dat het daarmede eene snel ronddraaijende beweging aanneemt. Nu houdt men een scherpen beitel met de losse hand of door middel van een leunspan tegen de oppervlakte van dat voorwerp, en de beitel neemt alle oneffenheden van die oppervlakte weg. Is de beitel plat, dan ontvangt het voorwerp, indien de beitelsnede evenwijdig is aan de as der spil, een rolronden vorm, die in een kegel verandert, wanneer men aan den beitel een anderen stand geeft. Deze vormen kunnen weder aanmerkelijk gewijzigd worden door het gebruik van zeer smalle en van holle beitels. Op vernuftig ingerigte kunstdraaibanken vervaardigt men voorts ovale en elliptische voorwerpen, en men kan daarop ingezonkene lijnen enz. voortbrengen tot versiering, — ’t geen met den naam van guillochéren bestempeld wordt. Tot het draaijen van kleine voorwerpen, bijvoorbeeld zulke, die aan horlogiemakers te pas komen, neemt men zijne toevlugt tot den draaistoel, eene kleine draaibank, die door middel van een drilboog — even als de drilboor — in beweging wordt gebragt. — Men vermeldt, dat reeds Phidias voorwerpen van hout en ivoor door middel van de draaibank vervaardigd heeft, en dat Alexander de Groote, Artaxerxes van Perzië en keizer Rudolf II het kunstdraaijen als eene uitspanning beoefenden. Ook in onzen tijd heeft de draaibank nog vele vrienden bij den aanzienlijken stand.

< >