Diaphaan, transparent of doorschijnend, noemt men zoodanige figuren of beelden, die zich het krachtigst vertoonen, wanneer men ze tegen een sterk licht houdt en er doorheen ziet. Eigenlijk moet men daartoe ook de glasschilderingen rekenen, doch doorgaans geeft men dien naam aan bonte steendrukplaten, die door een helder vernis doorschijnend gemaakt en daarna tusschen 2 glasplaten gelegd zijn.
Ook behooren de transparenten er toe, die van ongeglazuurd porselein vervaardigd zijn en door ongelijke dikte nuances geven, welke landschappen, portretten enz. voorstellen. Eindelijk maakt men ook diaphane radéringen, welke op kopergravures gelijken, maar het voortbrengsel zijn der photographie; men trekt namelijk op eene met een etsgrond bedekte en zwartgemaakte glasplaat omtrekken, die het glas ontblooten en legt daarna dit laatste op photographisch gepraepareerd papier, waarbij alzoo door de werking van het licht die omtrekken worden overgebragt.
— Voorts heeft Saussure een toestel bedacht, om den graad van doorschijnendheid des dampkrings te bepalen en daaraan den naam van diaphanometer gegeven. Die toestel bestaat uit twee schijven van zeer verschillende grootte; op beide is met eene zwarte streep een cirkel getrokken, desgelijks van zeer verschillende grootte. Zij worden naast elkander geplaatst, en de waarnemer verwijdert zich zoover, dat hij den kleinen cirkel niet meer zien kan. Hij merkt dien afstand op en gaat daarna zooveel verder, dat ook de groote cirkel uit zijn oog verdwijnt. Bij volkomene doorschijnendheid der lucht zijn die 2 afstanden evenredig aan de middellijnen der cirkels, doch bij onvolkomene helderheid is deze gelijk aan het quotiënt dier beide afstanden.
