Cumana of Santa-Inez de Cumana, de hoofdstad eener evenzoo genoemde provincie in de Zuid-Amerikaansche republiek Venezuéla, ligt aan de Manzanares bij den mond der Golf van Cariaco, en is omgeven door boschrijke rotsgevaarten ter gemiddelde hoogte van 2000 Ned. el. Er is eene groote reede met uitmuntende ankerplaatsen, doch de bevolking telt er thans slechts 6000 zielen, die zich met den handel in cacao, suiker, tabak, kokosnoten en talk, voorts met de vischvangst en de parelvisscherij bezig houden. Zij is de oudste stad der Tièrra Firma en werd in 1521, onder den naam van Nieuw-Toledo, op last van Diégo Columbus door de Spanjaarden gesticht.
Zij heeft veel geleden door aardbevingen, die haar in 1766 en in 1853 nagenoeg geheel en al vernielden. — De provincie Cumana, voorheen Nieuw-Andalusië genaamd, heeft op 823 geogr. mijlen ruim 75000 inwoners. Aldaar vindt men ook de stad Cumanaçoa, in 1717 door Domingo Arias gesticht, doch door de omwentelingsoorlogen in een ellendig gehucht herschapen. In dien omtrek verbouwt men uitmuntenden tabak.
