Cerinthus was een Christelijk Gnostisch wijsgeer in Klein-Azië en volgens Theodorétus een tijdgenoot van den evangelist Johannes. Hij verkondigde de leer, dat de schepping der wereld en het voorschrijven der wet niet regtstreeks door God, maar door de Engelen geschied was, betoonde zich een voorstander der besnijdenis en der Mozaïsche wet en verwachtte het Duizendjarig rijk.
Hij leerde omtrent den persoon van Christus, dat de (of een) heilige geest op hem was nedergedaald en tot aan zijne kruisiging met hem verbonden bleef. Latere leeraars der Kerk hebben de stellingen van Cerinthus met die der Gnostieken vermengd, zoodat het moeijelijk is, zijne meening met juistheid weêr te geven. Ook heeft de sage Cerinthus zelven op verschillende wijzen voorgesteld, nu eens als een tegenstander van Paulus, dan weder als een bestrijder van Johannes, zoodat deze daaruit aanleiding genomen heeft, om zijn Evangelie en zijn eersten zendbrief te schrijven. Er bestaat zelfs een verhaal, dat laatstgenoemde Apostel te Ephese in een bad toevallig Cerinthus ontmoette en de vlugt nam uit vrees, dat het gebouw boven dien ketter zou instorten. Toen tegen het einde der 2de eeuw onzer jaartelling het Chiliasmus (zie onder dit woord) in de Kerk vele bestrijders vond, hielden deze vol, dat de Openbaring van Johannes door Cerinthus geschreven was, om aan de Montanisten de Apostolische bewijsplaatsen voor die leer te ontrooven. Die bestrijders beweerden tevens, als tegenstanders van de leer van den logos als tweeden persoon der Godheid, dat het Evangelie van Johannes zijn oorsprong verschuldigd was aan Cerinthus, — een gevoelen, dat tegen het einde der 4de eeuw nog voorstanders vond.
