In de Indische philosophie de wet van oorzaak en gevolg, overgebracht op ethisch gebied, een noodwendig verband leggend tusschen ’s menschen zedelijk gehalte en zijn lotsbedeeling, hetzij dan in zijn huidig, hetzij in een later leven in verband met de zielsverhuizing. Hier heerscht dus het beginsel: wat de mensch zaait, dat zal hij ook oogsten; en ook omgekeerd: wat hij oogst, dat moet hij ook gezaaid hebben.
Langs dien weg wordt het pijnlijk conflict opgeheven, dat er gelegen is in het waargenomen samengaan van deugdzaamheid en leed, ondeugd en genieting, en wordt de verschillende lotsbedeeling der menschen rechtvaardigend verklaard uit hun vóórleven in vroegere bestaansvormen. Een moeilijkheid evenwel blijft hierbij steeds, dat bij het verlies van alle bewustzijn dier voorlevens moeilijk kan gesproken worden van een doorloopende identiteit van persoonlijkheid, evenmin als van eene bewuste bestraffing of belooning van vroeger gedrag. De leer wordt daarmede meer een ethisch postulaat dan een psychisch feit.
