Tijl Uilenspiegel is de held van een der meest bekende volksboeken; daarin worden een 100-tal grappen van hem verteld. Gewoonlijk bestaan zij hierin, dat hij een bevel, min of meer in beeldspraak gegeven, letterlijk opvolgt, iets wat bij het volk inslaat.
Reeds in 1483 was een boek over hem in Neder-Duitsch- land gedrukt: hiernaar is later het beroemde volksboek Uilenspiegel geschreven. Volgens dit verhaal zou hij in Kneitlingen (Brunswijk) geboren en na allerlei omzwervingen te Mölln (Lauenburg) aan de pest gestorven zijn. De grafzerk aldaar met een uil en een spiegel dateert echter uit de 17e eeuw, doch kan een oudere vervangen hebben. Het schijnt inderdaad, dat er een rondtrekkend handwerksman van dien naam geleefd heeft, die om zijn grappen bekend stond; aan hem zijn vervolgens ook guitenstreken van anderen toegeschreven, en zóó werd hij de nog altijd populaire schalk. De naam is gevormd van 't Fransche espiègle (schalk).
