of takelblok is een hijstoestel, bestaande uit een metalen of houten blok, waarin een of meer katrolschijven bevestigd zijn. Op bijgaande tekening kun je duidelijk zien, hoe een dubbele katrol werkt.
Aan den hijsbalk is met een haak het blok met katrol opgehangen. Het blok heeft ook aan den onderkant een haak, waaraan een lang ophaaltouw is vastgeknoopt.
Het touw loopt om een katrol, die in een los takelblok zit. Het ophaaltouw gaat dan terug naar het eerste blok, loopt over de katrol in dit blok en hangt dan met het vrije eind naar beneden.
Aan het tweede blok is eveneens een sterke haak bevestigd, w.aar de last aan opgehangen wordt. Door aan het vrije eind van het ophaaltouw te trekken, wordt het touw ingekort en de last opgetild.
Het is duidelijk, dat men, door het touw twee meter in te korten, den last slechts één meter ophijst, maar daarvoor heeft men slechts de helft van de kracht nodig, die men gebruiken moet om den last rechtstreeks, zonder heftoestel op te hijsen.De katrol is dus eigenlijk niets anders dan een hefboom en dezelfde wet is op beide toestellen van toepassing, n.l. dat het product van kracht en weg gelijk is aan het product van last en weg.
Als je een katrol in werking wilt zien, moet je eens opletten, wanneer bij een verhuizing de werklui een piano of kast optakelen.
