Oorspronkelijk waren de catacomben onderaardse begraafplaatsen. Die onderaardse gangen werden te Rome en Napels steeds uitgebreid en daar speciaal worden zij met hun doolhof van spelonken en gewelven „catacomben” genoemd.
In de eerste eeuwen van onze tijdrekening werden zij door de Christenen, die toen, zoals je weet, aan vreselijke vervolgingen bloot stonden, steeds meer uitgebreid en dan gebruikt voor hun geheime godsdienstoefeningen en voor het begraven van hun doden. Ze werden dikwijls in 3 tot s verdiepingen boven elkaar aangelegd. De Christenen zelf noemden deze bouwwerken aanvankelijk Coemeterium (wat betekent: rustplaats — kerkhof). De gezamenlijke lengte van deze onderaardse gangen in Rome heeft men geschat op 900 K.M.; je kunt je dus wel voorstellen, dat er nogal heel wat zijn.
Eerst in de 4e eeuw kreeg het coemeterium, dat tegenwoordig onder de kerk van den Heiligen Sebastiaan ligt, den naam catacombe en later werd deze benaming op de overige coemeteriums overgedragen.
De belangrijkste catacomben liggen aan den Appischen weg of Via Appia bij Rome, n.l. het Coemeterium van Calixtus en dat van Praetextatus.
Als je ooit van je leven nog eens in Rome komt, zul je stellig ook de catacomben gaan bekijken. De wanden van de onderaardse gewelven zijn meestal met schilderingen en inscripties versierd, die soms zeer primitief zijn, maar soms ook werkelijke artistieke waarde hebben. Ze zijn heel interessant en hebben er veel toe bijgedragen, om aan het nageslacht een duidelijk beeld te geven van dat allereerste begin van het Christendom.
Wanneer je die tekeningen en spreuken, waarvan de meeste aan den Bijbel ontleend zijn, ziet, dan kom je onder den indruk van het vurige geloof der eerste Christenen en van hun onwrikbaar vertrouwen in hun Heiland.
In Valkenburg (Limburg) kun je een grot bezichtigen, die een goed geslaagde nabootsing is van de belangrijkste Romeinse catacomben.
Toen onder keizer Constantijn, dus in het begin der 4e eeuw, de Christelijke godsdienst staatsgodsdienst werd en de Christenvervolgingen dus ophielden, raakten de catacomben als begraafplaatsen meer en meer in onbruik.
Een mooie tekening van „De Goede Herder”, gevonden in een der onderaardse gewelven. Boven de beroemdste coemeteriums, die men ongeschonden wilde bewaren, werden basilieken gebouwd, o.a. die van St. Pieter, St. Paulus, St. Laurentius, St. Agnes. De lijken der martelaren, die er begraven waren, werden overgebracht naar de kerken en de catacomben raakten in de Middeleeuwen in vergetelheid. Eerst in 1578 werden zij door een toeval weer ontdekt.
Ook de oude Egyptenaren hadden hun catacomben in de Lybische woestijn, waarin zij hun koningen begroeven. De koningsgraven bij Thebe zijn nog goed onderhouden en worden veel door reizigers bezocht.
En dan heb je tenslotte wel eens horen spreken over de catacomben van Parijs. Dit waren • oorspronkelijk steengroeven, waar de Romeinen al in het begin onzer jaartelling kalksteen vandaan haalden. Eerst sedert 1786 bracht men de beenderen, die men op de oude kerkhoven opgroef, omdat de terreinen voor andere doeleinden gebruikt moesten worden, naar die steengroeven, die in ’t vervolg catacomben werden genoemd.
Gedurende de Franse revolutie werden ook de terechtgestelden in de catacomben begraven.
