STELSEL. (ECLECTIESCH) Dit stelsel heeft zijn Hoofdbestuur of Directoriale (Groote) Loge te Frankforth a. M. Toen een aantal helderziende en ijverige BB.: bemerkt hadden, welke ergernis in de Orde was gebaard door de hooge graden, er binnen gedrongen door de pogingen van goudmakers en geestenbezweerders, kwam men in 1783 op het denkbeeld van het eclectiesch stelsel (het woord stamt af van het Grieksche eklégó ik kies uit, en was gebruikelijk ten opzigte van die wijsgeeren, welke geen bijzonder stelsel aankleefden, maar uit al de bestaande stelsels het beste kozen). Men wilde intriganten en bedriegers beletten, langer eene goudmijn van de V M te maken. Bij gelegenheid van het overlijden van den Eng prov G M voor den Boven- en Beneden-Rijn, GOGEL, had, op den 18 en 21 sten Maart 1783, eene vergadering te Frankforth plaats van de Prov.
Loge Joseph zum Reichs-Adler, te Wetzlar, en de Prov Loge van F a. M., in welke de bekende B Vrijheer VAN KNIGGE zeer ijverig werkzaam was. In die vergadering werd besloten, de drie St. JANS-graden voortaan alleen als V M te erkennen en te bearbeiden, deze van allen scktengeest en dweeperij te zuiveren, en de verschillende hooge graden als uitwassen en parazietplanten in de V M te verwerpen. Dewijl men eene algeheele tolerantie wilde aanhangen, ten aanzien van alle andere stelsels en Ritualen, liet men het aan de bijzondere Loges vrij, een willekeurig aantal en stelsel van hooge graden te bearbeiden. Door de laatste instelling hoopte men, dat de Loges niet afgeschrikt zouden worden van de toetreding, en dat het verschil en de menigvuldigheid der graden, het beste middel zou zijn, die te doen vervallen.
Ten aanzien van onderscheidene Loges bedroog men zich hierin niet, en ware meer eenheid in de betrekkingen en het bestuur daargesteld geweest, dit stelsel had zich welligt door geheel Duitschland verspreid. Men stelde eene cirkulaire in het Fransch, in dien geest, aan alle Loges, waarin onder andere gezegd wordt:Dat, sedert men de begrippen van vrijheid en gelijkheid in de orde had ondermijnd; sedert sekten, de eendragt in doel en leer vernietigd, en daardoor verbonden harten zoo zeer hadden vaneen gescheurd, dat zij elkander haatten, verketterden en vervolgden, en despotisme, trotschheid, eigenbaat, dweeperij, en dorst naar onderscheidingsteekens, het geheele gebouw dreigden te doen instorten, nu zij in het heiligdom waren binnen gedrongen, men het als dure pligt had geacht, het eclectiesch systeem te vormen, de oorspronkelijke, edele eenvoudigheid der Orde te herstellen, en wenschte te doen als de beroemde wijsgeeren der oudheid, bekend onder den naam van eclectici, welke zonder een bijzonder leerstelsel aan te kleven, het beste en meest overtuigende uit alle kozen, en onder het belijden eener verstandige onzijdigheid, met vereenigde krachten alles uit den weg ruimden, wat deze wijze bedoeling kon hinderen, enz. In het Duitsch vindt men de cirkulaire in haar geheel, in Ephemeriden der Frei-Maurerei, Altona 1785, 8vo. bl. 82-91, en in het Archiv. für Freimaurer andRozenkreuzer, Th. II. (Berlin 1785, gr. 8vo.)bl. 1-11. De Gr L van het eclectiesch verbond te Frankforth, met 12 Loges onder haar beheer, kiest alle driejaren haren Gr M, welke door de Gr L van Engeland wordt bevestigd. Over het eclectiesch stelsel zie verder Baron VON WEDEKIND, Baustücke, ein Lesebuch fur Freimaurer, 2 Th. in 16o. Giessen, 1820 und 1821, en Religionssysteme und Freimaurer ei, van P.J.
CRETSCHMAR, Frankf. a. M. 5838, in 16o.
