Gepubliceerd op 16-11-2020

Reus-Vogel

betekenis & definitie

Leguatia gigantea Schlegel 1858. Vertaling van F Géan, de naam die François Leguat (1708) gebruikte voor 6 voet hoge witte vogels op het eiland Mauritius [Holthuis et al. 1971].

Houttuyn 1763 (p.321) haalt deze vogelsoort aan (onder verwijzing naar Leguat) onder de naam Reus. Hij werd in 1858 door Schlegel (die meende dat er van een reusachtig en wit soort "waterhoen" sprake was!) aan de wetenschap gepresenteerd, maar hij zou toen al uitgestorven zijn geweest. Echter, kritischer bestudering van Leguats leven en werken heeft later tot het inzicht geleid dat deze niets anders bedoeld kon hebben dan de Flamingo. Over het bij het verhaal afgedrukte plaatje, dat gecopieerd was naar een kopersnede van Collaert 1598, is de internationale literatuur nog in het ongewisse. Collaert moet echter voor zijn "Avis Indica" wel een uit 'Indië' meegevoerde Purperkoet als voorbeeld hebben gehad (zie ook sub Purper-voghel).ETYMOLOGIE N reus <N rese, reuse [VK c.1618] <mnl rese (ook: ruese, reuse, rose, ruse [MH 1932]); bij jvM"gygant" [BoekIvs.272, 463].

De [ee] heeft in delen van ons taalgebied (behalve in het zuidwesten, in het vlaams) een zgn. ronding tot [eu] ondergaan, net als zuidhollands veul (<veel), leunen (<lenen), speulen (<spelen), zeuven (<zeven), teugen [med. Marian Vrolijk 990809]; mnd rëse; D Riese <mhd rise <ohd risi, riso; zweeds rese, noors rise <oudnoords risi. Oudnederfr wrisil betekent ook 'reus', maar is naar de vorm (wrblijft in het N behouden) bezwaarlijk met de voorgaande te verenigen. Reus kan, als het verwant is, zijn wzijn kwijtgeraakt onder invloed van hetwoord rijzen 'zich oprichten' (<mnl risen) [NEW 1992; VT 2000; vDE].

{Het woord rijzig 'lang' (<mnl reisich 'slank') heeft (ook) invloed van rijzen ondergaan (ei > ij).}

< >