Volksnamen in het oosten van N voor de Vlaamse Gaai. De naam is ontleend aan de grappen en praatjes makende figuur van Markolf in de middeleeuwse literatuur, zoals in het verhaal van Salomon ende Marcolphus; Marcolphus is hierin de gelatiniseerde vorm van de (germaanse) naam Markolf.
Bij Albertus Magnus is een bewijsplaats dat de vogel zo genoemd werd. Meertens 1949 (p.99) geeft als jaartal op: 1479, maar mogelijk valt de naam al in de oudste uitgave van De animalibus, en dat is dan 12621280.De Vlaamse Gaai, maar ook de Ekster en wellicht ook de Kauw, kregen deze mansnaam, omdat zij, als tam huisdier gehouden, konden ‘praten' (vgl. Klapekster), en dit dan ook, net als Markolf, veelvuldig deden. De naam (met al zijn varianten) heeft een groot verspreidingsgebied, groter zelfs dan tot heden in de literatuur bekend was. Friese volksnamen als Marklover en Markloper in Zuidoost-Friesland, Motkolf (Groesbeek, Gld), Martkolf (in Mill en Beers NB), Martkurf (in Boekel NB) [2x Joe van Riet 990707], Merkoef, Merkof (Limburg). Philips Marnix van Sint-Aldegonde (1540-1598), Brusselaar van geboorte en vriend van Willem de Zwijger, gebruikt de naam mercolven in een regel "... springen als mercoluen van deene tack op dander .. " D Markolf was tot in het Rijnland verspreid [NEW 1992]. Dit gegeven werd tot op heden echter nooit in verband gebracht met F Margot la Pie (< *Marcol la Pie, met metanalyse van de l) (=Ekster), ws. de verfranste vorm van D Markolf, waarbij de vrouwennaam Margot a.h.w. te voorschijn kwam.
Het verband tussen deze naam en E Magpie 'Ekster' werd al wel onderkend (zie sub E volksnaam Magot Pie in Lockwood 1993). Sp Marica en Margot 'Ekster' hebben grote vormovereenkomst met F Margot la Pie, zodat het aannemelijk lijkt dat ook deze namen verwant zijn. Overeenkomst tussen sommige zuid N en Sp woorden gaat ws. nog terug op de Tachtigjarige Oorlog(1568-1648).
Weijnen 1996 voert de namen op onder het lemma "Maarkolf". Deze variant komt inderdaad voor, maar is zeldzaam, zelfs in het gebied dat Meertens 1949 op zijn kaartje voor "Maarkolle" intekent. Schaars 1989 geeft nl. duidelijk aan dat Markolle (met korte [a] dus) in de Achterhoek de hoofdvorm is met slechts Maarkolf en Maarkolle in twéé resp. één dorpjes. Ook moet men bedenkingen hebben bij de opmerking van Meertens (p.100), overgenomen door Weijnen (sub Maarkolle), dat Maarkolle (=Vlaamse Gaai) een contaminatievorm zou zijn van Markolf 'Vlaamse Gaai' en Meerkol 'Meerkoet': de naam Meerkol voor de Meerkoet komt nl. in de Achterhoek in het geheel nietvoor [Schaars 1989 p.357]. Het woord is eerder door afslijtingvan de slot-f ontstaan. Ook het optreden van de [ee]klank in het eerste deel kwam in de namen voor de Vlaamse Gaaiws. geheel onafhankelijk van de Meerkoetennaam tot stand, gezien ook het voorkomen van de liemerse vorm Meerkolf (in de Lijmers) en maastrichts Merretkörref ←. Tenslotte moet de opmerking van Meertens 1949 (p.98), overgenomen doorB&TS 1995 (p.237), datMeerkol de meest algemene volksnaam voor de Vlaamse Gaai is, gelogenstraft worden door het onderzoek van Meertens zelf: uit zijn kaartje blijkt duidelijk dat de vormen met een -a(a) in de eerste lettergreep overheersen.
De oerbetekenis van de mansnaam Markolf (Marculphus) is niet relevant ter verklaring van het eerste deel mark van de vogelnaam: mark 'grensland' kan niet goed slaan op de biotoop van de vogel, want omdat dit vlees noch vis is ('overgangsgebied tussen cultuurland en onontgonnen gebied' [S&S 1998]), is het zeer onwaarschijnlijk dat de naamgever juist dit tot uiting heeft willen brengen in een naam voor een vogel die zoveel anders heeft wat veel markanter is (luidruchtige stem, eventueel mooie kleuren). Post 1991 probeert markte verklaren als ‘opvallend visueel kenmerk', maar dit overtuigt niet, omdat het te abstract is: de naamgever zou eerder het betreffende opvallende visuele kenmerk zélf in de naam hebben opgenomen (bijv. *Blauwvleugel-gaai, inplaats van een abstractie als *Kenmerk-gaai).
