Gepubliceerd op 16-11-2020

Krooneend

betekenis & definitie

Netta rufina (Pallas: Anas) 1773. Duikeend waarvan het ♂ in het prachtkleed een oranje tot goudkleurige kop heeft, afgezet tegen een zwarte hals.

De kruinveren zijn iets helderder van kleur en kunnen opgericht worden. Het heeft de N naamgever aan een kroon doen denken (ook vanwege de goudkleur). E Redcrested Pochard benadrukt het kuifachtige karakter van de kruinveren, pools Helmiatka benadrukt de oranje kleur van de gehele kop, als ware hij door een helm omgeven; R Krasnonósyj nyrok (‘roodsnavelige Duikeend') benadrukt de rode snavel van de woerd, terwijl D Kolbenente mogelijk naar beide verwijst (D Kolben = o.a. 'voorgevel', grote neus).De soort is in de Lage Landen tamelijk zeldzaam en wordt in Schlegel 1852 niet genoemd. Pas Wickevoort Crommelin et al. 1858 (p.219) maken voor het eerst melding van een f, dat op 4 januari 1856 in de omgeving van Rotterdam gevangen werd en naar Crommelins verzameling verhuisde. Er is in die publicatie alleen sprake van de toenmalige wetenschappelijke naam (Anas rufina Pallas) en pas in Schlegel 1858 valt de naam Krooneend. Verklaring huidige wetenschappelijke naam: Gr vfjxxa netta (<nessa) ‘Eend'; Lat ruf(in)us ‘roodharig, rossig'. Voor de etymologie van eend, zie aldaar.

BENOEMINGSGESCHIEDENIS Houttuyn 1763 (p.55) noemt de soort: Gekuifde Smient. Hij weet van het bestaan van deze soort ws. via Schwenckfeld 1603 (niet door toedoen van Linnaeus). Houttuyns tekst: "Onder de Silezische Vogelen wordt een gekuifde Smient opgeteld, die ook roodagtig is van Kop, Kuif en Keel, hebbende den Hals, Borst, Buik en Stuit zwart, doch voor 't overige Wynagtig Aschgraauw zynde over 't Lyf en Staart: de Oogkringen hoogden Bek bleekrood, gelyk ook de Pooten, en twee halfmaans wyze witte Vlakjes op de Schouderen. Deeze is grooter dan een Eend en leeft aldaar ook in de Moerassen. Van de Duitschers wordt hy BrandtEndte, als ook Rotthals en Rott-Kopff geheten, wegens de rosse kleur van zynen Kop en Keel. De Italiaanen noemen hem Capo rosso maggiore, of groote Rood-Kop." Bij Schlegel 1858 luidt de naam als in het lemma.

ETYMOLOGIE N kroon (nevenvorm kruin) <mnl crone (1e kw. 13e eeuw [VT]), nevenvorm crune <Lat corona 'krans, kroon' <Gr Kopwvp korónè 'ring'; '(zee)kraai' (nog in de wetenschappelijke naam van de Zwarte Kraai ←).

< >