Gepubliceerd op 16-11-2020

Bokje

betekenis & definitie

Lymnocryptes minimus (Brünnich: Scolopax) 1764 (1). Kleine soortvan Snip, die op de trek in de Lage Landen voorkomt.

De naam komt het eerst voor bij Schlegel 1852, als geaccepteerde naam (nl. in hoofdletters).Blok 1988 verwijst naar het mechanische baltsgeluid van de Watersnip Gallinago gallinago, dat aan het gemekker of geblaat van een Geit (Bok, Sik, Schaap of Lammetje) doet denken en dat de Watersnip zijn N volksnamen Weerlam en Hemelgeit ← en zijn oude Lat naam Capella (C®lestis) bezorgd heeft (Lat capella 'Geitje' <Lat capra 'Geit'; vgl. Caprimulgus sub Geitenmelker; Lat caper 'Geitenbok') <Gr Kanpog kapros 'Wild Zwijn, Varken'; Lat cxlestis 'hemels' <Lat caelum ='hemel'). D Bockerl (in Stiermarken) en Bockerlein (in Zwaben) zijn beide verkleinwoorden en staan voor het Bokje [Suolahti p.279; Wilms 000310,4].

(2) De Watersnip ← draagt daarom óók de N volksnamen Bokkie of Bokje (Texel, Twente, Zeeuws-Vlaanderen), drents Gunterbokkie ←, oostfries Baferbuk [Suolahti] en verder de D volksnamen Haberbock, Moosbock en Schorrebock, de noorseMyrbukk enHorsebukk [Haftorn 1971] en de zweedse volksnaam Brakarbock ('blatende bok').

De oorsprong voor N Bokje moet dan ook worden gezien als ‘kleine Bok' =‘kleine Watersnip', wat klopt met het gegeven dat het Bokje een stuk kleiner is dan de Watersnip. Lees over de gewichtsverhoudingen ook sub Dubbele Snip.

Het Bokje zelf heeft een baltsgeluid dat aan het galopperen van een Paard doet denken, maar dat we hier te lande zelden of nooit horen. Eén enkel element uit dit baltsgeluid zou men met enige goede wil met "bok" kunnen omschrijven, maar dit doet geen recht aan het feit dat het een hele serie is met een bepaalde ritmiek. Het is dus niet gerechtvaardigd Bok op te vatten als een zuivere onomatopee. In Devon (Engeland) bestaat de volksnaam Gaverhale voor Bokje; het is een oeroud keltisch relict en het betekent "moerasgeit" [Lockwood 1993; Jackson 1968]. De naam moet wel haast eerder op de Watersnip van toepassing zijn geweest en later ten onrechte op het Bokje overgedragen.

De uitdrukking een bok schieten 'een blunder begaan' heeft volgens NEW 1992 niet op de vogel Watersnip of Bokje betrekking, maar op de duitse gewoonte om aan de slechtste schutter uit een gezelschap als troostprijs een Bok aan te bieden (D einen Bockschiessen). NEW ontkracht de stelligheid van deze herkomst echter door te opperen dat de uitdrukking ook wel eens aan het kegelspel ontleend kan zijn.

< >