Gepubliceerd op 16-11-2020

Beemer Bemer

betekenis & definitie

Volksnaam voor de Pestvogel ←. De naam betekent 'Bohemer, uit Bohemen afkomstige vogel'; mogelijk ook: 'vreemde vogel, vogel waarvan men de herkomst niet kent'.

Vgl. D: Das sind ihm böhmische Dörfer 'Hij snapt er niets van'. (Als familienaam kennen we in Nederland ook Beumer.) In de VK vinden we "Behemer Wald", waarmee de klank van Beemer (o.a. in NV 1770) overeenkomt. Een verouderde F naam voor de Pestvogel luidt: Jaseur de Bohême, met welke naam men ook weer aangaf dat men niet precies wist waar de vogel vandaan kwam; vgl. F bohémien 'zigeuner' >N bohémien 'iemand die een zwervend en veelal armoedig bestaan voert, inzake een jong kunstenaar'. E namen: Bohemian Waxwing (ook Am [Terres 1980]), Bohemian Jay en Bohemian Chatterer.I.t.t. wat Lockwood 1993 vindt ("the Waxwing is a very silent bird"), is Chatterer, evenals Jaseur (='babbelaar'), goed gekozen vanwege het frequente ringelend geluid dat de vogels kunnen laten horen, ook bij ons in het wintergebied; dit vooral in de late winter, dus tegen het voorjaar.

In Duitsland heet op veel plaatsen ook de Keep Böhmer of heeft een naam van gelijke strekking [Wüst 1970]; ook de Keep ← is een wintergast en komt dan soms invasiegewijs. In Italië heeft men gedacht dat 's winters verschijnende Pestvogels uit Friesland kwamen: Frison de (dai) fiocchet(ti), letterlijk'Fries van de sneeuwvlok(ken)'.

BENOEMNGSGESCHIEDENIS Het element Boheems zit al in de N naam Boheemsche Klappert die bij Vincent 1706 Wondertooneel der Nature staat [Swaen 1941 p.83], maar deze naam is ws. niet meer dan de vertaling van "Garrulus Bohemicus" bij Gesner 1555 [HG I-37], zoals Bohemian Chatterer daar de E vertaling van was bij Ray 1678 [Lockwood 1993p.163]. Er bestonden ten tijde van Gesner al de D namen Behemle en Bömerlein, welke in ieder geval óók voor de Koperwiek gebruikt werden (ook bij de namen rond "Pestvogel" ← komen Lijsterachtigen in beeld). Gesner verklaart de naam: "Diese Vögel sind frembd, und nisten (wie ich verstehe) nicht beyuns, sondern in Böhmen oder Ungern."

ETYMOLOGIE Bohemen: <Lat Boihemum, Boiohaemum 'het heem (ahd heim) der Boii' (Boii =Bojers, een keltische volksstam, die oorspr. uit Gallië kwam en vandaar naar NoordItalië en het tegenwoordige Bohemen (de streek rond Praag) trok).

Beflijster

< >