hoofdstad der ital. provincie van dien naam, ligt aan den voet der Alpen, in een vruchtbare vlakte, aan de Etsch, die de stad in twee deelen splitst, en is een sterke vesting; in 1901 als gemeente: 74.271 inwoners. De muren dagteekenen ten deele nog uit den tijd van Theodorik en van Karel den Gr.; de buitenste muren zijn in 1520 door de Venetianen gebouwd.
Op den berg St. Pietro, waar eertijds de burg van Theodorik stond, ligt het in 1850 nieuw opgebouwde kasteel S. Pietro. Groote vestingwerken en talrijke forten omgeven de stad. Over de Etsch liggen meerdere bruggen, van welke de Ponte della Pietra nog ten deele van Rom. oorsprong is. De straten zijn nauw en onregelmatig, alleen de Corso en de levendige Stradone Perta Nuova zijn recht en fraai.
Van de vier hoofdpleinen munt de Piazza dei Signori uit, door zes paleizen omgeven en met fonteinen en de gedenkzuil ter herinnering aan de onderwerping van V. aan Venetië. Op de Piazza di Bra prijkt het rom. amphitheater, waarschijnlijk onder Antonius gebouwd, met zitplaatsen voor 27.000 menschen; verder de Palazzo publico, het nieuwe theater enz. Onder de Rom. oudheden munten nog uit de ruïnen van twee poorten. Kerken: de kathedraal S. Maria matricolare in Lombardischen stijl uit de 12de eeuw, de S. Fermo maggiore met een krocht van 1065, de S.
Maria Pantica, de S. Anastasia enz. Er zijn 18 monniken- en nonnenkloosters, vele paleizen, waaronder ’t raadhuis, Palazzo del Consiglio, met de standbeelden van beroemde Veronesiërs, onderscheidene verzamelingen van schilderijen, munten, mineraliën enz., vooral het beroemde Museo lapidario (in 1617 opgericht en door de verzamelingen van graaf Maffei vermeerderd) met grieksche, etruskische en rom. opschriften, basreliëfs, vazen, enz., de bibliotheca capitolare met palimpsesten enz. V., door de Euganeërs gesticht, werd ten tijde van Pompejus een rom. kolonie en onder keizer Gallienus met nieuwe muren omgeven en deswege Verona nova Galliena genaamd. Er werden te V. vele beroemde Romeinen, zooals Catullus, Corn. Nepos, Plinius de Oudere enz., geboren.
De oost-gotische koning Theodorik, die er 27 Sept. 489 Odoacer, den koning der Heruliërs, versloeg, vestigde er zijn zetel en heet deswege in de duitsche heldensage Dietrich von Bern (d. i. Verona). V. was onder Karel den Gr. de hoofdstad van het koninkrijk Italië, werd na het verval van het karolingische rijk door avonturiers beheerscht, stond in de 13de en 14de eeuw onder de heerschappij van de familie della Scala, aan wie de Venetianen het in 1409 ontnamen. Deze verloren het weder in den oorlog, maar werden in 1517 in het bezit hersteld. Oct. tot Dec. 1822 werd hier een congres gehouden om maatregelen te beramen tegen de revolutionaire stemming in Europa.
