In de oudheid zijn er voorbeelden, dat een overwinnaar een geheel volk verdreef uit zijn landpalen naar een andere streek, zooals onder anderen overkwam aan de Israëlieten, die uit het Beloofde Land naar Babylon werden overgebracht. Dat was strafkolonisatie in het groot, bevolking van zekere streek door dwang.
In de nieuwere geschiedenis hebben sommige europeesche staten datzelfde denkbeeld van verplaatsing getracht toe te passen op lieden, die hetzij om staatkundige reden, hetzij wegens misdrijf veroordeeld waren, en aan wie men een nieuwe woonstede gaf in eenig overzeesch of verafgelegen land, om aldaar in staatkundigen zin onschadelijk te zijn, of zich te beteren in nieuwe omgeving. In Frankrijk werd tegen staatsdienaren, die aan het hof de gunst des konings verloren hadden, veelvuldig tijdelijke verbanning naar een bepaalde plaats uitgesproken. In Rusland wordt zulks veelvuldig toegepast, door zoowel politieke als crimineel veroordeelden te zenden naar Siberië. In Groot-Brittannië werden de misdadigers in de 19de eeuw over gebracht naar Botanv-Bay in Nieuw-Holland. Frankrijk heeft zijn staatkundig veroordeelden gezonden naar Cayenne in Zuid-Amerika, of naar Lambessa in Noord-Afrika, of ook naar Nieuw-Caledonië in Australië. Zoo ook worden de crimineele misdadigers, wanneer zij Arabieren of Zwarten zijn naar Cayenne, en wanneer zij blanken zijn naar Nieuw-Caledonië gedeporteerd.
In de eerste helft der 19de eeuw hebben de criminalisten zich groote uitkomsten voorgesteld van dat verplaatsen der misdadigers uit onze overbevolkte samenleving naar een verafgelegen land, waar deze wellicht de veerkrachtige pionniers zouden worden van een nieuwe maatschappij. De resultaten hebben niet geheel beantwoord aan die verwachtingen. De vrije kolonisten verafschuwen natuurlijk, om zich te gaan vestigen in een omgeving, waar dieven en moordenaars vrijelijk rondloopen. Voor landbouw zijn de veroordeelden, vaak uit groote steden afkomstig, in den regel ongeschikt. De aanwezigheid dezer lieden is dus een vloek voor de economische ontwikkeling van eenig land. In Nieuw-Caledonië bijvoorbeeld ziet men hiervan een treffend voorbeeld.
Die kolonie, zoo groot in oppervlak ongeveer als twee derden van Nederland, is door de natuur ruim gezegend met een aangenaam klimaat, rijke ertsen in den bodem, en zeer vruchtbaren grond voor landbouw en veeteelt. Maar de veroordeelden zijn niet bij machte, dien rijkdom tot ontwikkeling te brengen, en de ware kolonisten, die geld en werkkracht hebben, bedanken er voor, te leven in die maatschappij. Er zijn wel veroordeelden, die zich beteren en nuttige leden dier samenleving worden. Men verhaalt van Nieuw-Caledonië onder anderen het voorbeeld van een man, die zijn vrouw had vermoord, en aldaar huwde en een zeer gelukkig leven leidde met een vrouw, die haar eersten man had om hals gebracht. Maar het is zelden, dat de veroordeelden willen trouwen, waartoe de overheid ze overigens gaarne in de gelegenheid stelt. Vaak zijn er klachten gerezen, dat het leven voor de veroordeelden, die aldaar niet bepaald in het tuchthuis moeten zitten, of daaruit zijn vrijgelaten, te gemakkelijk is, in het moederland zelfs misdadigers heeft uitgelokt tot misdrijven, in de hoop van naar Nieuw-Caledonië te worden gedeporteerd.
Voor Cayenne bestond mindere voorliefde, omdat het klimaat aldaar uiterst nadeelig is voor blanken. Het tuchthuis aldaar wordt tegenwoordig alleen nog gebruikt voor Arabieren en Negers. De deportatie naar eenig ver gewest heeft behalve, dat zij weinig vruchten afwerpt in economischen en moreelen zin, ook nog het nadeel van uiterst kostbaar te zijn. In Australië heeft de burgerij vaak geprotesteerd tegen dien invoer van alle slechte elementen der europeesche samenleving. Men had gehoopt in het penitentiaire stelsel met strafkoloniën, alle wenschen voor de behandeling der misdadigers bevredigd te zien, boetedoening, afzondering, afschrikking voor anderen en berouw, maar het klimmende aantal misdrijven bewijst, dat de ware oplossing van het raadsel nog niet gevonden is. Zij, die hoopten de doodstraf onnoodig te maken door de afzondering in strafkoloniën, hebben helaas moeten erkennen, dat in vele gevallen de doodstraf het eenige afdoende middel is, om de samenleving behoorlijk te verdedigen.De strafkolonie in verre gewesten heeft dus noch als middel van kolonisatie, noch als strafstelsel beantwoord aan de verwachting. In Groot-Brittannië zoowel als in Frankrijk zijn hieromtrent veler oogen reeds lang opengegaan.
In Nieuw-Caledonië kan het werk der veroordeelden onderscheiden worden in drieërlei soort: voor rekening van den staat, voor rekening van partikulieren en voor hun eigen rekening. Voor den staat zijn de veroordeelden bezig met het bouwen van kantoren, kerken, kazernen of den aanleg van telegraaflijnen. In dienst bij particulieren wordt hun loon gesplitst in drie deelen: F. dat voor de administratie; 24 dat voor eigen gebruik; 3 . dat ingehouden door de overheid, om als spaarpenningen voor de veroordeelden te worden bewaard. Voeding is voor rekening van den werkgever. Voor eigen rekening kunnen de veroordeelden landbouwers zijn, en suikerriet, maïs, boonen, koffie, ricinus, tabak, kina, vanille, enz. voortbrengen. Zij kunnen ook in de nickelmijnen werken. De overheid koopt hun de voortbrengselen af.
Waar de strafkolonie zeer mooie uitkomsten heeft gegeven, is voor de opvoeding van jeugdige overtreders binnenslands, zooals te Mettray in Frankrijk, welke instelling ook in Nederland is nagevolgd.
