(graaf van Oeyras en markies) portugeesch staatsman, geb. 13 Mei 1699 te Soure bij de stad Pombal, studeerde te Coïmbra in de rechten, trad daarop in militairen dienst, doch keerde weldra naar zijn geboorteplaats terug. In 1739 benoemde Jan V hem tot gezant te Londen, 1745 in Weenen.
Koning Jozef I benoemde hem in 1750 tot minister van buitenlandsche zaken en 1756 tot premier; ook kreeg hij de titels van graaf en markies. Hij toonde zich een ijverig voorstander van het verlicht despotisme, en trachtte Portugal door diep ingrijpende hervormingen op te beuren en van het drukkend overwicht van Engeland op handelsgebied te bevrijden; hij1 bevorderde landbouw, nijverheid en handel, droeg zorg voor het onderwijs, beperkte de macht van het gerechtshof der inquisitie en schafte de misbruiken in bestuur en rechtspleging af. De hooge adel, waaraan hij de privileges ontnam, trachtte hem ten val te brengen; het gelukte P., in Sept. 1757 de Jezuïeten te verwijderen van het hof, -waar zij groeten invloed hadden. Kort daarop had een moordaanslag plaats op koning Jozef, waarvan men den hertog van Aveiro beschuldigde en de Jezuïeten van medeplichtigheid daaraan; 19 Jan. 1759 liet P. beslag leggen op het vermogen der orde, en ondanks alle protesten van paus Clemens XIII werden de Jezuïeten op den verjaardag van den aanslag, 3 Sept. 1759, als verraders en rebellen ten eeuwigen dage uit het portugeesche rijk verbannen en gezamenlijk per schip naar den Kerkelijken Staat gedeporteerd. In Juli 1760 werd ook de pauselijke nuntius door militairen over de grenzen gezet. Het gevolg daarvan was een breuk met Rome; eerst na de verheffing van Clemens XIV had de verzoening plaats. Jozef I overleed 24 Febr. 1777 en werd opgevolgd door zijn clericaal gezinde dochter Maria; daarop moest P. reeds 5 Maart zijn ontslag nemen; het meerendeel zijner instellingen werd weer opgeheven en de adel zocht hem, door een revisie van het proces tegen Aveiro, op het schavot te brengen; het gelukte P. echter, zich te rechtvaardigen, doch hij leefde voortaan in vergetelheid, en overleed 8 Mei 1782 te Pombal.
