vroeger Nöteborg, vesting en districtshoofdstad in het russ. gouvernement Petersburg, waar de Newa uit het Ladogameer komt; 1897: 5285 inw. De vesting werd in 1323 door den grootvorst Jur je III Danilowitsch aangelegd en in 1348 door de Zweden veroverd, aan wie Peter de Gr o o te haar in 1702 ontnam.
Hij versterkte de stad, liet een kanaal graven, kazernen, een hospitaal, fabrieken en kerken bouwen enz. Visscherijj en scheepvaart zijn er zeer belangrijk. Iwan III werd hier van 1756—64 gevangen gehouden en ten slotte vermoord en na hem verdwenen duizenden om politieke redenen vervolgden binnen de muren dezer vesting, de russ. Bastille.
