(lat. proletarii; aldus geheeten omdat zij alleen geschikt waren om kinderen — lat. proles, kroost — voort te brengen, volgens anderen omdat zij, ten opzichte van het stemrecht en den krijgsdienst, met knapen gelijk stonden en uitgesloten waren) bij de Romeinen volgens de staatsregeling van Servius Tullius al degenen, die niet eens het laagste vermogen (census) van de laatste der vijf klassen, dus niet eens 12.500 as bezaten, en vrijgesteld waren van belasting zoowel als van krijgsdienst. Later werd, nadat voor de in dienst zijnden soldij was toegestaan, voor den krijgsdienst in de legioenen 4000 as als grens bepaald; degenen, die echter minder dan 4000, maar minstens 1500 as bezaten, werden voor den minder geachten zeedienst en alleen in geval van nood voor den dienst te land gebezigd.
Eindelijk werd, zooals men verhaalt, nog een onderscheid met 375 as als grens gemaakt en nu in enger en zin aan degenen, die meer dan 375 as bezaten, de naam P., aan hen, die nog minder bezaten en in het algemeen van den krijgsdienst waren uitgesloten, de naam Capite censi gegeven, totdat sedert Marius alle romeinsche burgers zonder aanzien van vermogen in de legioenen werden ingedeeld.In den nieuweren tijd noemt men P. die klasse der burgerlijke samenleving, welke door gestadigen arbeid in haar levensonderhoud moet voorzien, niets kan besparen en als het ware van de hand in den tand moet leven. Proletariaat: de gezamenlijke P., alsmede de toestand, waarin deze zich bevinden.
