(gr. Phoinikê) bij de ouden gewoonlijk de ongeveer 230 km. lange en 4—20 km. breede kuststrook van het tegenwoordige Syrië van de rivier Eleutherus (Nahr el-Kebm) in het n. tot aan het voorgebergte Karmel (Haifa) in het z., met inbegrip van de tegenover liggende eilanden.
Het geheel® land, van den Libanon uit welbewaterd, was eenmaal uiterst vruchtbaar aan ooft, wijn, palmen, ook koren, rijk aan wouden en weiden, maar niet toereikend voor een dichte bevolking, die daarom vanzelf naar andere middelen moest uitzien. Inderdaad werden dan ook de inwoners het beroemdste handels- en industrievolk, de eerste zeevarende natie der oudheid. Hun naam Phoeniciërs (bij de Egyptenaren Fencha) hangt samen met Poeni, Puni, waarmee de Romeinen de noordafrikaansche Phoeniciërs aanduidden, en beteekent zeker wel de lieden met roode huidskleur of die uit het oosten, niet, zooals men gemeend heeft, de lieden van het palmenland; voorts heeten zij ook naar hun hoofdstad Sidoniërs of ook Kena, Kanaaneërs (in het 0. Test.). Zij worden in den Bijbel tot de Chamieten gerekend, doch behooren volgens de nieuwere onderzoekingen waarschijnlijk tot de Semieten. Volgens grieksche berichten zijn zij van de erythraeïsche (perzische) zee naar hun land gekomen.
Hun oudste steden zijn Sidon, Beirut, Gebal (Byblus), ook Aradus; in het z. Sarepta, Sur (Tyrus) en Acca; al hun hoofdsteden waren onafhankelijk van elkander, met eigen koningen of vorsten. Doch nu eens had de eene, dan weer de andere het overwicht over de overige, zoo eerst Gebal, sedert ongeveer 1500 v. Chr. Sidon, later, van de 12de of 11de eeuw af, Tyrus. De Phoenieciërs bevoeren het eerst geheel Cyprus (aanvankelijk van Gebal uit), namen vervolgens bezit van enkele punten op de kust van Klein-Azië, van Rhodus, Creta, Cythera en andere eilanden; hun aanwezigheid op het vasteland van Griekenland daarentegen kan niet bewezen worden.
Nergens gingen zij uit om land te verwerven, doch legden op geschikte en beschermde plaatsen hun factorijen aan, die deels tot steden aangroeiden, verhandelden van daar uit buit waren en brachten ruwe producten terug. Toen zij uit deze plaatsen, zelfs voor een. gedeelte op Cyprus, ongeveer van 1200 tot 1100 af door de Hellenen werden verdrongen, trok hun ondernemingsgeest hen . meer naar het westen, naar Malta, Sicilië (Solus, Panormus, Motye), Noord-Afrika (Utica, Hippo, Hadrumetum, Carthago), de zuid- en zuidwestkust van Spanje, waar zij Gades stichtten, ja zelfs naar Britannië en de Oostzee.Door zijn ligging was P. ’t natuurlijke middelpunt van den handel voor ’t oosten en ’t westen. In de groote handelssteden bestonden phoenicische handelshuizen en gilden van phoenicische kooplieden. De voorwerpen van hun handel waren zeer menigvuldig, zooals b.v. blijkt uit de beschrijving van het handelsverkeer van Tyrus bij den profeet Ezechiël, hfdst. 27. Slavenhandel staat mede bovenaan; uit Spanje haalden zij zilver, uit Indië en Afrika goud, uit Arabië reukwerken en specerijen. Als inheemsche industrie gold vooral het purper^ verven, weverij, metaalbewerking; voorts glaswerk, beelden en ornementen uit metaal, ivoor,, ebbenhout en barnsteen. Over het algemeen zijn zij meer tusschenpersonen geweest dan eigenlijke producenten, en met de waren, hebben zij de beschaving van het oosten, bovenal het letterschrift overgebracht.
Omtrent de oudere geschiedenis der phoenieische steden is niet veel bekend. Uit den, tijd dat Tyrus het overwicht had, kent men, een koning Abibaal (ongeveer een tijdgenoot van David), vervolgens diens zoon Hiram (zie ald.). In het zevende jaar van Pygmalion (820—774) zou diens zuster Elissa (Dido, zieald.), door de volkspartij aangevallen, met voorname families gevlucht zijn en het t}rrische Carthago (zie ald.) gesticht hebben. De macht der Tyriërs en de handel der Phoeniciërs in het algemeen alsmede hun heerschappij1 in. de koloniën werd door de krijgstochten der Assyriërs naar Voor-Azië en Egypte tijdens de tweede helft der 8ste eeuw gebroken, in den loop der 7de eeuw door de Chaldeërs nog meer ten onder gebracht en eindeljk bij het begin der 6de eeuw door den pharaoHophra (Apries) totaal vernietigd. Later werd de phoenicische kust door de Perzen, vervolgens door Alexander den Grooten veroverd en onder de romeinsche heerschappij, evenalsnog heden, tot Syrië gerekend. Onder al deze wisselingen der opperheerschappij behielden dePhoeniciërs, tenminste tot aan de perzische periode, hun staatsregeling met dezelfde drieelementen, welke ook in Carthago gevonden worden, het volk, de aristocratische geslachten, waaruit een senaat gevormd werd, en het erfelijk koningschap, waarnaast de priester. schap stond.
Van den godsdienst der Phoeniciërs is weinig met zekerheid bekend. Hij' staat in nauw verband met dien van Babylon en was waarschijnlijk in den grond der zaak een natuurdienst: daarin wordt een mannelijke en een vrouwelijke natuurkracht erkend, die in verschillende vormen en wijzigingen deels als algemeene, deels als bijzondere en plaatseljjke godheden voorkomen. De voornaamste zijn Baal (zie ald.), onder griekschen invloed later als hoogste god des hemels vereerd (Baalsamim, door de Grieken met Zeus of. Cronus vergeleken), oorspronkelijk een op de meest verschillende plaatsen optredende stadsgod; als stadsgod van Tyrus heet hij b.v. Melkart (Heraeles). Naast hem staat eene, eveneens langzamerhand uit tal van locale eerediensten ontstane godin Astarte. Buitendien had men nog Adonis, de Kabieren en een ontelbare menigte andere godheden; ook de zon, de maan, de planeten, rivieren, bronnen, het vuur en andere natuurkrachten werden op goddelijke wijze vereerd.
De phoenicische taal behoort tot den semietischen stam; zij staat zeer dicht bij het hebreeuwsch. Zij is bekend uit de in de tweede helft en op het eind der vorige eeuw gevonden inscripties; voorts uit de opschriften van munten en uit de, bij' de oude schrijvers voorkomende phoenicische en perzische eigennamen, glossen en teksten. Ook hadden de Phoeniciërs een literatuur; daarvan zijn slechts enkele fragmenten en deze daarenboven nog alleen in grieksche vertaling en omwerking bewaard.
