Een onderdeel der Heelkunde (chirurgie) en als zoodanig meest als Orthopaedische chirurgie betiteld, heeft tot hoofddoel de behandeling der misvormingen en verkrommingen van het menschelijk lichaam. De naam is afkomstig van M.
Andry, die in 1741 een handboek in het licht gaf, getiteld: l’Orthopédie ou l’art de prêvenir et de corriger dans les enfans, les diffonnitês du corps, en wordt door hem afgeleid van de Grieksche woorden orthos (recht) en paidion (kind). Voornamelijk, ofschoon geenszins uitsluitend, komen dan ook deze misvormingen bij kinderen in behandeling.Eenige der belangrijkste van de hier bedoelde afwijkingen zijn de volgende. De scheeve hals (caput obstipum) die vooral het gevolg is van verkorting van een der halsspieren (musc. sternocleido-mastoïdeus), verder de misvormingen van de ruggegraat (scoliose, kyphose, lordose), die van de borstkas (pectus carinatus, excavatus); dan de misvormingen en ziekten van de ledematen, als de O-beenen en X-beenen (genua vara en valga), de horrelvoet, paardevoet, platvoet en holvoet (per varus, equinus, valgus en cavus), dergelijke misvormingen van den arm en de hand (klomphand), de kromtrekkingen en verstijvingen der gewrichten (contracturen en ankylosen), de ontstekingen en ontwrichtingen (vooral de aangeborene) van deze (de arthritiden en de luxaties), dan ook nog de verlammingen en defecten. Naar den oorsprong worden deze afwijkingen verdeeld in aangeborene en verkregene. Op de oorzaken der eerste kan hier niet nader worden ingegaan, die der laatste zijn gelegen in de ziekten van het beenderstel (Engelsche ziekte of rachitis, beenverweeking of osteomalacie, beenontstekingen en veretteringen, beengezwellen etc.), van de gewrichten (ontstekingen of arthritiden), van de spieren (nutritieve verkortingen, ontstekingen, verlammingen) van het zenuwstelsel (vooral poliomyelitis), van de huid en het bindweefsel (ontstekingen, litteeken-contracturen), en ten slotte in uitwendige oorzaken, als traumata, slechte houding, te zeer vermoeiende bezigheden etc. De vooruitzichten, met het oog op de mogelijke genezing van deze afwijkingen, zijn over het algemeen zeer gunstig; sommige, als de O- en X-beenen van kinderen, genezen zelfs dikwerf van zelf, maar meestal is een zorgvuldige, soms langdurige behandeling noodig, die echter in de meeste gevallen tot geheele of bijna geheele genezing leidt. Van veel belang is hierbij echter het vóórkomen van verkrommingen en misvormingen, de prophylaxis.
Zoo kan de Engelsche ziekte of rachitis, die van zoovele afwijkingen de oorzaak is, door doelmatige voeding en verpleging der kinderen voorkomen worden; de scoliose, een verkromming van de ruggegraat, door goede schoolbanken, goede verlichting op school, zoodat de kinderen zich niet wennen in het aannemen van verkeerde houdingen; de X-beenen der jongelieden (genua valga adolescentium), door het vermijden van bezigheden (het bakkersbedrijf heeft in dit opzicht een slechten naam), die deze afwijking bevorderen, voor zwakkere individuen. Daarom is het ook van belang bij de behandeling van ziekten, die tot verkrommingen aanleiding kunnen geven, zooveel mogelijk te zorgen, dat deze niet optreden: een voorbeeld hiervan zijn de chronische gewrichtsontstekingen, die zoo licht contracturen of anchylosen tot stand doen komen.
De hulpmiddelen bij de behandeling der orthopaedische gebreken zelf in gebruik zijn velerlei. Vooreerst moet hierbij genoemd worden de gymnastiek (heilgymnastiek), hetzij als vrije oefeningen, als zweedsche- of weerstandsgymnastiek, als gymnastiek aan de gewone of aan speciale apparaten, waarbij ook de beteekenis van de massage niet mag onderschat worden. Verder komt de behandeling in aanmerking met apparaten (beugels, steunwerktuigen, spalken etc.) met gipsverbanden (gipscorsetten, vaste of afneembare gipshulzen en dergelijke). Een der belangrijkste methoden is hierbij de operatieve en wel onder toepassing van onbloedige operaties (redressements, brisement-forcé, repositie van gewrichten etc.) met de hand of met werktuigen en meestal in narcose uit te voeren, of van bloedige operaties (tenotomiën, osteotomiën en resecties, peestransplantaties, peesfixaties, peesverkortingen en verlengingen) die evenzeer meestal onder aanwending van chloroform of aether worden gedaan. Ten slotte noemen wij nog de electriciteit en de geneesmiddelen (staal, en vooral phosphorus bij rachitis, in den lateren tijd ook thiosiamine ter verweeking van litteekens etc.), die alle dikwerf goede diensten in deze zullen bewijzen. Meestal krijgt men intusschen de gunstigste resultaten door een doelmatige toepassing van meerdere behandelingsmethoden te gelijk, ja dikwerf is een gemeenschappelijke toepassing van deze zonder voorbehoud noodzakelijk.
Voorwaarden voor een goede herstelling zijn in de meeste gevallen behandeling op jeugdigen leeftijd, verder een uiterst geregelde en met gestrengheid uitgevoerde behandeling, veelal zelfs het opnemen der patiënten in speciale inrichtingen en klinieken (kinderklinieken en orthopaedische inrichtingen) voor korteren of langeren tijd. Het is ook pas sedert de laatste twintig jaar, dat de orthopaedie langzamerhand tot de hooge ontwikkeling is gestegen, waarin zij zich thans mag verheugen. In alle beschaafde landen vindt men dan ook in den tegenwoordigen tijd' artsen, die zich speciaal aan deze tak der heelkunde wijden, terwijl ook aan vele hooge scholen thans leerstoelen voor de orthopaedische chirurgie zijn ingesteld. Onder de mannen van wetenschap van den tegenwoordigen tijd, die zich meer in het bizonder voor de orthopaedie verdienstelijk maakten, bekleeden een eerste plaats Prof. Hoffa, Prof. Vulpius, Prof.
Petersen in Duitschland, Prof. Lorenz te Weenen, Prof. Kirmisson, Br. Redard te Parijs, Codivilla te Bologna, Taylor, Phelps, Sayre in Amerika en vele anderen.
De literatuur op dit gebied is dan ook van enormen omvang geworden; vele uitnemende tijdschriften daaraan gewijd zien geregeld het licht; wij noemen slechts de „Archivio di ortopedia” te Milaan, (het oudste), de „Zeitschrift für orthopaedische Chirurgie”, te Berlijn, de „Revue d’orthopedie”, te Parijs, de „Journal for orthopadical surgery”, in Amerika uitgegeven. Ook vele handboeken staan in dezen ten dienste, waaronder Hoffa’s Lehrbuch der orthopaedischen Chirurgie wel het eerst genoemd mag worden, naast Redard’s Traité praetique de chirurgie orthopédique, Moore’s Orthopedie surgery, om van’ andere, en van oudere als die van Bigg, Schreiber etc. niet te spreken. In den jongsten tijd is buitendien door Prof. Joachïmsthal, onder medewerking van de voornaamste Duitsche geleerden een groot standaardwerk uitgegeven onder den naam van Handbuch der orthopaedischen Chirurgie.
