Nürnberg, Midden-Frankenland, Beieren; vóór 1806 een vrije stad, ligt aan de Pegnitz, in een zandige, doch door veel arbeid vruchtbaar gemaakte vlakte, in. 1900: 261.000 inw. De stad wordt door de Pegnitz in twee helften verdeeld, die naar detwee hoofdkerken Sebalder- en Lorenzerseite genoemd worden.
De huizen zijn grootendeels hoog, in ouderwetschen stijl gebouwd met torentjes en balkons. Van verre gezien vertoont N. meer dan 100 torens van allerlei soort. Onder de kerken onderscheiden zich de St. Sebalduskerk, met een vermaard graf van St. Sebaldus en vele andere monumenten van. middeleeuwsche kunst; de gotische St. Laurentiuskerk, in 1274 door Adolf van Nassau. gebouwd en rijk aan oud-duitsch glasschilderwerk; de St.
Janskerk met het kerkhof, waarop de graven zijn van Albrecht Dürer en Hans Sachs (beiden te N. geboren); de St. Egidiuskerk met een altaarschïlderstuk van Van Dyck. Verdere merkwaardigheden zijn het raadhuis met een front van 82 m., in de groote zaal vindt men muurschilderingen naar het plan van Albr. Dürer geschilderd; de burcht door Fred. I Barbarossa gebouwd, later dikwijls veranderd en ook meermalen dë residentie der duitsche keizers; de ganzenmarkt met het „Gansenmannchen” van Vischer; het huis van. Nassau, met een standbeeld van Adolf van Nassau; het oude gymnasium met een standbeeld van Melanchton, die het in 1526 stichtte.
In de middeleeuwen was N. een belangrijke stad voor handel en handwerken, in den nieuweren tijd een levendige fabrieksstad (speelgoed, naalden, potlooden, enz.). Beroemde mannen: Peter Hele, vervaardigde in 1500 de eerste zakuurwerken, „Neurenberger eieren”, de schilder Albrecht Dürer, overl. 1538, de metaalgieter Peter Vischer, de glasschilder Hirschvogel, de dichter Hans Sa/chs. N. werd in de 10de eeuw gesticht als Castricum noricum. Onder de Hohenstaufen werd de stad bizonder begunstigd en Fred. II gal haar in 1219 een vrijheidsbrief. Oen hoogsten bloei bereikte N. in de 15de en 16de eeuw.
In 1525 werd de hervorming ingevoerd, 23 Juli 1532 de eerste godsdienstvrede afgekondigd. Sinds den 30-jarigen oorlog begon het verval en in 1806 werd de stad door Napoleon bij Beieren ingelijld en hield haar onafhankelijk bestaan op.
