duitsch geleerde en publicist, geb. 25 Jan. 1776 te Koblenz, autodidact, werd op de komst der Franschen in Koblenz (1794) bekend met de denkbeelden der revolutie, richtte in 1797 het „Rote Blatt” op, waarin hij zich tegen adel, geestelijkheid en despotisme keerde, doch dat weldra onderdrukt werd; hij nam nog eenig aandeel aan de politiek, aanvaardde daarop een betrekking als leeraar in de natuurlijke historie aan een inrichting van middelbaar onderwijs te Koblenz, .ging in 1806 naar Heidelberg, waar hij met Brentano en Arnim de „Einsiedlerzeitung” oprichtte, hervatte in 1808 zijn betrekking van leeraar, voerde na 1814 in bladen („Rheinische Merkur”, 1814 door hem opgericht, 1816 verboden) en in brochures strijd tegen het absolutisme in verschillende duitsche staten, moest in 1818 naar het buitenland vluchten, liet nu al zijn vroegere denkbeelden varen, en werd streng katholiek, zag zich door Ludwig I van Beieren tot professor in de literatuur en geschiedenis aan de hoogeschool te München benoemd, en overl. hier 29 Jan. 1848. Voornaamste geschriften: Aphorismen über die Kunst (Kobl. 1802), Glauben und Wissen (bevattende de resultaten van zijn beschouwing der Schellingsche natuurphilosophie, Münch. 1806, Die deutschen Volksbücher (Heidelb. 1807, Miythengeschichte der asiat.
Welt (2 dln., 1810), Lohengrin (1813), Altdeutsche Volksund Meisterlieder (Frankf. 1817), Deutschland und die Revolution (Ulm 1820), Das Meldenbuch von Iran aus dem Schah-N ameh des Firdüsi (2 dln., Berl. 1820), Europa und die Revolution (Stuttg. 1821), In Sachen der Rheinprovinzen und in eigener Angelegenheit (1822), Die Heilige Allianz und die Völker auf dem Kongress zu Verona (1822), Emanuel Swedenborg, seine Visionen und sein Verhältnis zur Kirche (Speyer 1827), Die christl. Mystik (4 dln., Regensb. 1836—42, nieuwe uitgave 5 dln., 1879—80), Athanasius (1837, waarmee hij den pennestrijd inzake de Keulsche bisschopskwestie opende), Kirche und Staat nach Ablauf der Kölner Irrung (Weissenb. 1842), Der Dom von Köln und das Münster von Strassburg (Regensb. 1842), Die Wallfahrt nach Trier (1845), Die Japhetiden und ihre gemeinsame Heimat Armenien (Münch. 1844), Die drei Grundwurzeln des kelt. Stammes in Gallien (1845).
