1) Gouvernement van Zuid-Rusland, een der nieuw-russische gouvernementen, ligt tusschen de gouvernementen Taurië, Cherson, Poltawa, Charkow, Don en de zee van Azof, 63.395 km.2 groot, in 1897 met 2.112.651 inw. Het land is in het algemeen een vlakke steppe, hier en daar afgewisseld door heuvelland en doorsneden door diepe rivierdalen; in het n.o. ligt het hoogplateau van Donez.
De hoofdrivieren zijn de Dnjepr en de Donez. De gemiddelde temperatuur bedraagt in de stad Lugansk des zomers 21.8, des winters — 6.7, over het geheele jaar 7.9° C., in de stad J. zijn deze cijfers 21.3, — 6.2 en 8.2° C. De winters zijn kort. De bodem bestaat grootendeels uit zwarte aarde, hier en daar vermengd met zand, en is overal vruchtbaar. De flora heeft het steppenkarakter, wouden komen slechts voor in de omgeving der rivierdalen. De bevolking bestaat uit Klein-Russen (75), Groot-Russen (12), Joden (3), duitsche kolonisten (3 %) enz.
J. levert steenkool, ijzererts en zout op en heeft ook een uitgebreide industrie; hoofdmiddelen van bestaan zijn echter landbouw, veeteelt (vooral runderen), visscherij. Het gouvernement heeft 1397 km. spoorlijnen. Het is verdeeld in de districten J. (7524 km.2, in 1897 : 352.133 inw.), Alexandrowsk (met gelijknamige hoofdplaats die ruim 16.000 inw. telt), Bachmut, Werchnednjeprowsk, Nowomoskowsk, Pawlograd, Slawjanoserbsk en Mariupol.2) Hoofdstad van het gouvernement en van het district J., ligt onder 48° 21' N.B. en 35° 4' O.L. van Gr., rechts aan de Dnjepr, aan de spoorlijnen Sinelnikowo—J. en J.— Dolinskaja, is zetel van den civielen gouverneur en van een bisschop der russische kerk, en telde in 1897: 121.216 inw., heeft een opleidingsschool voor mijn-ingenieurs, een seminarie voor geestelijken, twee gymnasia, zes banken, w.o. een filiaal der rijksbank, een haven aan de rivier, ijzerindustrie, fabrieken van spoorwegmaterieel; het is de hoofdstapelplaats van den handel op Odessa. J. werd in 1786 door Potemkin gesticht en benoemd naar Katharina II.
