1) Instrument waarmede men afbeeldingen maakt van de zon, voor wetenschappelijke doeleinden; bedient men zich hierbij van de photographie, gelijk tegenwoordig in den regel het geval is, dan noemt men het instrument een photoheliograaf. De constructie der heliographen is zeer verschillend.
In beginsel bestaat elke H. uit een parallactisch opgestelden verrekijker, die in gemeenschap staat met een photographische kamer; de photographische opname heeft plaats hetzij onmiddellijk in het brandpunt, of door een oculair-apparaat vergroot,2) H. of zonnetelegraaf is ook de naam van een door den engelschman Henry Mance (of wel door den franschman Lescurre) uitgedacht seintoestel zonder draden, in het bijzonder bestemd voor het leger te velde. Met een spiegel, die met de hand kan worden gedraaid, worden door weerspiegeling en reflexie der zonnestralen seinen gegeven, waarvan de beteekenis afhangt van den längeren of korteren duur der reflexie, de snelle of langzame opeenvolging daarvan enz. Evenals bij het Morse-apparaat is van de verschillende combinaties der op deze wijze overgeseinde teekens (lang-kort, kort-lang, kort-kort, enz.) een alphabet gevormd. De H. heeft in Engeland en Indië bij militaire operaties gunstige resultaten opgeleverd. Hij is echter door zijn afhankelijkheid van het zonlicht niet regelmatig, te gebruiken. Bij helder weer kan hij op 60 en zelfs op 150 km. afstand werken.
