vlek in Friesland, gedeeltelijk gelegen in de gemeente Aengwirden, gedeeltelijk in Schoterland, terwijl het dorp Nijehaske, dat in administratieven zin een zelfstandig dorp is doch geographisch met H. één geheel uitmaakt, in Haskerland ligt; H. ligt ruim 5 uur z.z.o. van Leeuwarden, aan de spoorlijn Leeuwarden—Meppel (station 29 km. van Leeuwarden en 37 km. van Meppel) en aan de tramlijn Drachten—Joure—Sneek; het in de gemeente Aengwirden gelegen gedeelte telt ongeveer 1000 inw., het Schoterlandsche deel 2500, Nijehaske, waarvan het gedeelte dat onmiddellijk aan H. grenst Heerenwal heet, 1800 inw. Vroeger waren in de omgeving groote veenderijen, thans zijn winkelnering, binnenvaart en eenige nijverheid de hoofdmiddelen van bestaan.
H. bevat het gemeentehuis van Aengwirden en dat van Schoterland; het heeft een rijks hoogere burgerschool met driejarigen cursus; het is als zetel van een arrond.-rechtbank de hoofdplaats van een arrondissement (bij het arrond. H. zijn ingedeeld de kantons H., Beetsterzwaag, Lemmer en Steenwijk) en als zetel van een kantongerecht ook de hoofdplaats van een kanton; het rechtsgebied van het kantongerecht te H. strekt zich uit over de gemeenten Aengwirden, Haskerland, Schoterland, Utingeradeel en Weststellingwerf.H. is ontstaan ten tijde van keizer Karel V; eenige friesche grooten, w.o. de heer en van Dekama, kwamen toenmaals door aankoop in bezit van het aldaar gelegen veen, dat zij begonnen te exploiteeren, hetgeen aanleiding gaf tot het ontstaan van een volkrijke plaats, die den naam kreeg van Heerenveen, zijnde een toespeling op haar oorsprong. In de laatste helft der 17de eeuw kreeg H. en zijn omgeving een geheel ander karakter, doordat princes Albertina Agnes hier het landgoed Oranjewoud (zie ald.) aanlegde, dat weldra de zomer-residentie der friesche stadhouders werd; de voormalige veenkolonie werd nu een zomerverblijfplaats der grooten van Friesland. Na den aanleg van den straatweg Zwolle—Leeuwarden en de openstelling van de spoorlijn van Zwolle naar de friesche hoofdstad, heeft H. zich aanzienlijk uitgebreid. H. sloeg in 1622 de Spanjaarden en in 1672 een aanval der Munsterschen af.
