of Guanaxuato
1) Staat der republiek Mexico, op het hoogland, 29.458 km.2 (naar nieuwere berekeningen 23.363 km.2 groot), telde 1900: 1.065.317 inw. Het z.w. deel behoort tot de vruchtbare vlakte Baxio, het n.o. is bergachtig en vulkanisch (Siërra Gorda, Siërra de G., hoogste berg de Gigante, 3360 m.). De hoofdrivier is de uit de Rio de Lerma en de Rio Laja ontstaande Rio Grande de Santiago, die zich in het Chapalameer ontlast. Het klimaat gedoogt hier en daar den aanbouw van tropische gewassen, doch men verbouwt hoofdzakelijk mais, tarwe, frijoles (boonen), gerst en de tuin- en boomvruchten der gematigde zone. De voornaamste bron van inkomsten zijn echter de zilvermijnen; die in het district der hoofdstad bevatten o. a. de Veta Madre de G., over 12 km. bewerkt, waarin de merkwaardigste zilverader der wereld zich bevindt; de ontginning is in handen van engelsche kapitalisten. Verder worden ijzer, koper en lood, in het n. ook salpeter, in het z. soda gewonnen. Hoofdzetels van nijverheid zijn Salamanca, Salvatierra (katoenindustrie), Celaya.
2) Hoofdstad van den staat G., ook Santa Fé de G. geheeten, 260 km. n.w. van Mexico, 2045 m. boven zeespiegel, aan weerskanten van de door een bergstroom doorloopen kloof Canada de Marfil en door 3300 m. hooge en steile bergen omgeven, aan de spoorlijn Silao—G., telde in 1900: 40.580 inw., en is geheel een bergstad; universiteit, gymnasium, kathedraal, prachtig muntgebouw (30 Juni 1900 als zoodanig gesloten). G. werd in 1554 gesticht; voor de revolutie, welke in 1810 in het dorp Dolores Hidalgo bij G. uitbrak en in haar eerste phase vooral in den staat G. woedde, telde de stad met haar voorsteden meer dan 100.000 inw.
