een in 1887 door Emil Berliner na vele jaren van studie en proefnemingen uitgevonden apparaat tot het opnemen en later weer voortbrengen van de menschelijke spraak en andere geluiden. De G. onderscheidt zich van Edison’s phonograaf (zie ald.) voornamelijk doordat de registreerende cylinder is vervangen door een schijf, voorzien van een zachten etsgrond.
Bij de G. worden de door middel van een geluidstrechter opgevangen geluidsgolven als golvende spiraallijnen opgeteekend op een horizontaal ronddraaiende en tegelijkertijd in rechte lijn langzaam tegen de schrijfstift voortbewogen metaalplaat, die een laagje was tot etsgrond heeft. De golflijnen worden dan op de gebruikelijke wijze ingeëtst en men heeft dan duurzame reproductieplaten, die galvanoplastisch vermenigvuldigd en langs photomechanischen weg vergroot kunnen worden; door dit laatste wordt het geluid van de oorspronkelijke plaat versterkt. Voor de reproductie van het opgenomene dient een bijzonder apparaat, dat merkelijk eenvoudiger is dan de phonograaf en de tonen zoo luid weergeeft, dat honderden personen ze gelijktijdig kunnen hooren.Wat het mechanisme van den G. betreft, zoo is dit reeds herhaaldelijk door den uitvinder gewijzigd en verbeterd. Het opname-apparaat bestaat thans uit een horizontaal draaibord, dat door een uurwerk of met de hand gelijkmatig in beweging kan worden gebracht; op dit draaibord ligt een glad gepolijste zinkplaat, voorzien van een etsgrond van wasvet, bestaande uit een extract van zuivere bijenwas met benzine; van dit preparaat wordt slechts een uiterst dun laagje op de plaat opgelegd. Deze waslaag biedt slechts een geringen mechanischen weerstand, en de geringste aanraking laat duidelijke sporen na. Daarentegen is zij ondoordringbaar voor chroomzuur. Boven de zinkplaat nu wordt een trechtervormige geluid-opvanger aangebracht, die aan zijn einde van een klankdoos is voorzien; deze laatste bestaat uit een 0.1 millim. dikke vliezige plaat, een nabootsing van het trommelvlies, gevat in een doos van messing.
In het midden der vliezige plaat en parallel daarmede is een hefboom bevestigd, die in een scherpe iridiumstift eindigt. Zoodra het trommelvlies door geluidsgolven in trillingen wordt gebracht, volgt de aan den hefboom bevestigde stift deze trillingen in vergroote mate, en daar bedoelde stift op den etsgrond van de zinkplaat rust, worden de trillingen in de waslaag ingeschreven, waarbij de arm die de klankdoos draagt zich langzaam zijwaarts beweegt. Zoodoende ontstaat er in de waslaag een spiraallijn van geregistreerde geluidsgolven. Gedurende de opname wordt de plaat met alcohol bedruppeld en zoo voor beschadiging behoed. Na voleindigde opname wordt de plaat 10 tot 15 minuten gelegd in een bad van 10 % chroomzuur, waardoor de spiraallijn in de zinkplaat wordt ingeëtst. Vervolgens wordt de vetlaag verwijderd en de ingeëtste groef wordt op het draaibord met een stalen naald nagepolijst.
Langs galvanoplastischen weg of op andere wijze kan de zoo verkregen reproductieplaat naar willekeur worden vermenigvuldigd. Het reproductie-apparaat (de hoor-grammophoon) bestaat eveneens uit een draaibord, waarop de klankplaat neergelegd wordt, en verder uit een klankdoos met stalen naald en een klanktrechter of hoorn. Bij ronddraaiing van de klankplaat zal de stalen naald der klankdoos nauwkeurig de opname-bewegingen weergeven, en zullen de trillingen van het trommelvlies en gevolgelijk de voortgebrachte tonen volkomen overeenstemmen met die welke bij de opname werden geregistreerd.
