lat. Garumna. Hoofdrivier van Zuid-Frankrijk, ontspringt op spaansch grondgebied, in de Pyreneeën (vallei van Aran), tusschen den Maladetta en den Mont-Yallier, op 1872 meter boven zeepeil, komt na een loop van 45 km. door de woeste bergkloof Pont du Koi (590 meter boven zeepeil) Frankrijk binnen, begint hier vlotbaar te worden, wendt zich bij Montrejau naar het n.-o., verlaat bij Saint-Gaudens de noordelijkste Pyreneeën-keten, loopt langs Saint-Martory, waar zij bevaarbaar wordt, en bereikt bij Toulouse (132 m. boven zeepeil), hier 63 meter breed, een breede, door heuvelrijen begrensde vallei; zij neemt bij Toulouse een n.w7. richting aan, vervolgt haar loop langs Agen en Marmande tot aan Bordeaux, vormt hier een 7 km. lang en 1 km. breed bekken, dat voldoende ruimte biedt voor een 1000-tal schepen, en vereenigt zich 24 km. verder bij Bourg-sur-Gironde met de Dordogne tot het estuarium dat den naam draagt van Gironde en zich, door forten en batterijen bestreken, tusschen de pointe de Grave en Royan in den Atlantisehen oceaan ontlast. Geweldige springvloeden, hier mascarets en raz de marée geheeten, stijgen, dikwijls met urenver hoorbaar gedruisch en onder vreeselijke verwoestingen in het estuarium en tot in de Dordogne op. De rivier zelf treedt bij zware regens dikwijls buiten haar oevers en richt dan groote schade aan; in 1875 werden bij een zoodanige overstrooming te Toulouse circa 7000 huizen verwoest.
De G. neemt over haar 600 a 650 km. langen loop 32 zijrivieren op, waaronder 8 bevaarbare, waarmee zij een bevaarbaar net van waterwegen van 2370 km. daarstelt, het uitgebreidste van geheel Frankrijk: haar stroomgebied bedraagt 84 800 km2. Rechts vloeien haar van de Pyreneeën toe: de Salat en de Ariège, van de Cevennes: Tarn, Lot en Dordogne. Links ontvangt zij van de Pyreneeën : Save, Gimone, Arrats, Gers, Baïse enz. De G. is over 400 km. bevaarbaar. Zeeschepen varen bij vloedgetij door tot Bordeaux, kleinere schepen komen nog 54 km. verder, tot Castets. In weerwil van de breedte enden waterrijkdom van den benedenloop heeft de
G. vele ondiepe plaatsen, welke bij lagen waterstand de scheepvaart belemmeren; langs den rechteroever van het gevaarlijkst gedeelte is een kanaal gegraven,Giet Canal latéral a, la Garonne dat bij Toulouse begint en zich hier aan het kanaal du Midi aansluit, en, den rechteroever volgende, langs Montech gaat, waar het den zij-arm van Montauban opneemt, beneden Agen de G. zelf kruist, en zich bij t'astets, waar groote sluizen den waterstand regelen, weer met de rivier vereenigt; dit kanaal is voor de scheepvaart van groot belang: het is 193 km. lang en heeft een verval van 128 meter, dat door 53 sluizen w'ordt beheerscht: het draagt schepen van 75 tot 150 ton laadruimte. De G. zelf doorloopt vier departementen: Haute-Garonne, Tarn-et Garonne, Lot-et-Garonne en Gironde. Zie Barron, Les fleures de Lint. nee. La Garonne (Parijs 1900).
