Gepubliceerd op 20-01-2021

Echo (weerklank)

betekenis & definitie

(gr. weerklank, teruggekaatst geluid) de terugwerping der geluidsgolven door een of ander beletsel (b.v. een muur, de wolken, enz.). Voor het terugkeeren van een teruggeworpen geluid precies naar zijn uitgangspunt, zoodat b.v. een woord door degene die roept weer duidelijk kan worden verstaan, moet het beletsel ongeveer loodrecht op de richting van het uitgezonden geluid staan ; een scheefstaand beletsel werpt het geluid naar een andere richting terug dan naar de plaats waar bet ontstond. Zal de echo duidelijk van het oorspronkelijk geluid gescheiden zijn en niet daarmee ineenvloeien, dan moet de afstand van het terugwerpend beletsel minstens zoo groot zijn, dat het geluid voor het heen- en weergaan een tijdsruimte heeft, die het menschelijk oor noodig heeft om twee opeenvolgende geluiden duidelijk te scheiden. Dit is slechts mogelijk als het teruggeworpen geluid eerst dan aankomt als het oorspronkelijk geluid reeds gehoord is en het oor alzoo opnieuw in staat is een geluid te onderscheiden. Het menschelijk oor kan per seconde ongeveer 9 verschillende geluiden duidelijk van elkander onderscheiden. Daar nu het geluid in rustige lucht per seconde 333 meter aflegt, zoo zal eerst een beletsel, waarbij de afstand die het geluid voor het heen en weergaan ]/9 van 333 of 37 meter bedraagt, een geluid geheel gearticuleerd naar het oor terugvoeren, zonder dat oorspronkelijk geluid en echo ineenvloeien, hieruit volgt dat wanneer men op een afstand van 18!/2 m. met luider stem vóór een weerkaatsend vlak spreekt, alleen de laatste teruggekaatste lettergreep duidelijk kan worden onderscheiden; men noemt de echo als dan < én-lettergrepig; is het weerkaatsend vlak 2 of 3 maal 18,5 m. verwijderd, dan zal de echo twee- of drie-lettergrepig zijn enz. Is de afstand minder dan 18,5 m. zoo ontstaat alleen een onduidelijke nagalm : het oorspronkelijke en teruggeworpen geluid kunnen niet meer afzonderlijk worden onderscheiden, doch het geluid wordt versterkt en men zegt dan dat het nagalmt, weergalmt, resonneert ; dit is b.v. in ruime vertrekken waar te nemen; naakte wanden resonneeren, behangsels, die het geluid slecht terugkaatsen, doen de vertrekken dof klinken. Is de afstand grooter dan 18,5 zoo kan de E. zooveel lettergrepen laten hooren als in den, tijd noodig voor heen- en weergaan v/h geluid, gesproken kunnen worden. De echo van het grafmonument in de Campagna, die volgens Gassendi een hexameter herhaalt welke ongeveer 21/o seconde voor het uitspreken vordert, moet derhalve van een afstand van ongeveer 400 meter komen; de 17-lettergrepige echo in het park van het engelsche kasteel Woodstock moet op een afstand van ongeveer 315 meter zijn oorsprong nemen. Bevinden zich in de richting van het geluid op verschillende afstanden meerdere beletsels (muren, rotsen!, zoo vormt elk beletsel zijn eigen echo, die achter elkander het oor bereiken (meervoudige echo). De beroemdste echo’s van deze soort bevinden zich bij Rosneath in Schotland, op de Groote Gans in den Saksischen Schweisz, bij Adersbach in Bohemen enz. Een zoodanige echo ontstaat ook wanneer het geluid op twee beletsels stuit die met elkander een hoek maken, en die door heen- en weer werpen het geluid op dezelfde wijze vermenigvuldigen als de spiegels van een kaleidoskoop de beelden. Een zoodanige echo wordt door de beide vleugels van het kasteel Simonetta bij Milaan voortgebracht, die bijvoorbeeld een pistoolschot tot 60-maal herhaalt. Ook muren die op den voor het hoorbaar terugwerpen van het geluid gevorderden afstand evenwijdig van elkander loopen, kunnen een meervoudig echo geven. Echo-achtige terugwerping van geluiden en wel onder belangrijke versterking van het geluid, vindt voorts plaats aan elliptische en andere gewelven, als b.v. in een der galerijen der Pauluskerk te Londen ; deze echo’s berusten op het princiep van den geluidspiegel.

In de muziek noemt men echo een herhaling van een passage in geringere toonsterkte; wordt veelvuldig als effectmiddel aangewend in opera’s, cantates, orgelspel enz.

< >