1) Prov. van het koninkrijk Italië, in het oostelijk deel van het eilend Sicilië, grenst ten n. aan Messina, ten o. aan de Ionische Zee, ten z. aan Syracuse, ten w. aan Palermo en Caltanissetta, 5102 [] km., 565.000 inw., is verdeeld in 4 districten of circondarios (Acireale, Caltagirone, Catania (230.000 inw.) en Nicosia; het land is in het n, n.w. en z.w. bergachtig; de bergen bereiken hun hoogste punt in den Etna (3313 meter); rivieren: Simeto Dittaino, Gornalunga, Alcantera: de bevolking verbouwt graan, hennep, vlas, zijde, zoethout en wijn.
2) Hoofdstad der prov. C., de schoonste en na Palermo dichtstbevolkte stad van Sicilië, 8 km. omvang, gelegen aan een bocht der Ionische zee, in de vruchtbare Campagna di Catiana, de korenschuur van Sicilië, aan den zuidoostvoet van den Etna, wiens uitbarstingen haar meermalen op vreeselijke wijze teisterden en in 1669 haar voorheen uitmuntende haven onbruikbaar maakten; de stad is zetel van den prefect, eens bisschops, van den groot-prior der Maltheser-orde, en telt als gemeente 127.500 inwoners; hoogeschool, gesticht in 1445, meer dan honderd kerken, waaronder de Dom, in 1091 door Roger I begonnen ; belangrijke natuurhistorische verzameling in de in 1823 door Gioëni gestichte Accademia Gioëni. — C. werd in 729 v. Chr. onder den naam Katana door de bewoners der lonisch-Chalkidische kolonie Naxos gesticht, en behoorde reeds in de vijfde eeuw v Chr. tot de bloeiendste steden van het eiland; de stad werd in 415 door de Atheners ingenomen, in 401 door Dyonisius verwoest, stond voorts onder eigen vorsten, was ook eenigen tijd in de macht van Agathocles van Syracuse, kwam voorts aan de Romeinen en geraakte in de middeleeuwen in verval, als gevolg van de herhaalde invallen, eerst der Gothen, later der Vandalen, eindelijk der Saracenen, die haar tot 1071 in bezit hielden; haar ondergang werd voltooid door de aardbeving van 4 Febr. 1170. waarbij 15.000 menschen omkwamen; door de aardbeving van 11 Jan. 1693 werd zij als van den aardbodem weggevaagd, slechts vijf huizen der geheele stad bleven onbeschadigd; in den nieuweren tijd kwam zij evenwel weer snel op.
