1) Provincie van het koninkrijk Italië, beslaande het zuidelijkst deel van het eiland Sardinië, 13615½ km2, 422 000 inw., is verdeeld in de vier districten of circondari Cagliari (155.000 inw.), Iglesias, Lanusei en Oristano, tezamen met 257 gemeenten; het land is bergachtig, rijk aan grootere en kleinere rivieren (Samassi, Mannu, Tirso, Flumcndosa), en wordt door de vlakte Campidano di Cagliari van het n.w. naar het z.o., van de golf van Oristano tot aan de golf van Cagliari, in twee ongelijke helften gedeeld; de hoogste punten zijn in het n. de Monti del Gennargentu, met de Brimca, een berg van 1793 meter hoogte, en de Spina (1940 meter), in het z.o. de Monte di Serpoddi (1075 m.), in het z.w. de Monte-Severa (989 m.) en in het w. de Monte-Linas (1235 in.). Van de gelijkn. hoofdstad gaan spoorlijnen naar het n.w en w.
De bewoners leven van landbouw, veeteelt, visscherij en jacht; het mijnwezen strekt zich uit over het delven van ijzererts, lood en marmer; zie Sardinië.2) Hoofdpl. der prov. C. en van het eiland Sardinië, een der oudste steden van Italië, ligt aan de door kaap Spartiventio ten w. en kaap Carbonari ten o. begrensde groote golf aan de zuidzijde van het eiland; 12.100 inw.; de stad is gehee' door lagunes omgeven en bestaat uit vier gescheiden deelen: de oude stad (Castello), Villa Nuova, Marina aan de haven, en Stampace met de wijk der gegoeden; C. heeft een door forten beschermde haven, een kathedraal (op het ruime Piazza del Mercato, het centrum der nieuwe stad), verder een 10-tal kerken, een kazerne-achtig slot en in de oude stad een amphitheater met een arena, groote onderaardsche op pijlers rustende gewelven, eene universiteit, (in 1596 door Philips III van Spanje gesticht) met een bibliotheek (waarin de perkamenten van Arborea) en een museum van geologische en mineralogische verzamelingen; wapen- en kruitfabrieken, scheepsbouw, wollen manufacturen; handel in graan, vlas, wijn, zeezout.
