Het n.w. schiereiland van Frankrijk, grenst ten n., w. en z. w. aan de zee, (het Kanaal en Atl.oceaan),was vroeger een provincie van Frankrijk, bepaald door Normandie en Anjou, vormt thans de vijf departementen Ille-et-Vilaine, Côtes-du-Nord, Finistère Morbihan en Loire-Inférieure. B. maakte oudtijds het w. deel uit van Armorica, was bewoond door Kimbren en Kelten en werd door eigen koningen geregeerd ; omstreeks 57 v.
Chr. werd het door Orassus veroverd en tot een romeinsch wingewest gemaakt ; het volgend jaar stonden de bewoners echter reeds tegen de Romeinen op; na een grooten zeeslag, geleverd in de baai van Morbihan, of in de monding van de Loire, moesten zij echter de hegemonie van Rome erkennen; de naam Armorica verdween en die van Bretagne (Britannia, Britannia minor) kwam er voor in de plaats, toen in de 5,le en 6<le eeuw in het door de Romeinen in de 5^ eeuw verlaten Armoricaansche laud zich zwermen landverhuizers uit Groot-Britannië vestigden; door deze werd ook het christendom in deze streken verbreid. Van Conan Mariadec (390) tot Geoffroi II (1171), regeerde over B. een dynastie van vorsten, die in den loop der tijden verschillende titels (koning, hertog) voerden, en nu eens zelfstandig regeerden dan weer de suzereiniteit van het frankische rijk moesten erkennen; Rennes gold als hoofastad ; de vorsten resideerden evenwel ook te Nantes, Vannes enz. In de 13 lc eeuw (1213) kreeg B. een nieuwe dynastie van hertogen, die aan het koninklijk huis van Frankrijk verwant was en tot 1488 regeerde (12 hertogen); de laatste der hertogen van B., François II, intrigueerde met Engeland, doch moest zich verbinden zijn dochter niet zonder goedkeuring van zijn suzerein, den konining van Frankrijk, uit te huwelijken (verdrag van Sablé, 1488); het huwelijk van Anna van Bretagne, dochter en erfgename van genoemden François II, met Karel VIII (1491), vervolgens met Bodewijk XII (1499) bereidde de vereeniging van B. met Frankrijk voor; de oudste dochter van hertogin Anan, Claude, huwde in 1514 met François van Valois, die het volgend jaar als Frans I den franschen troon besteeg en na den dood zijner gemalin (1524) in 1532 de vereeniging van B. met Frankrijk tot stand bracht. Sinds onderscheidde B. zich door zijn halsstarrige gehechtheid aan zijn oude voorrechten en plaatselijke vrijheden waarvan het de eerbiediging bij de vereeniging als hoofdvoorwaarde had gesteld.
