Boekbeschrijving of Boekenkunde, ook Bibliognosie en Bibliologie geheeten, is de wetenschap die zich in het algemeen met de literatuur van alle volken en tijden bezighoudt. Gewoonlijk onderscheidt men, op het voorbeeld van F.
A. Ebert, zuivere en toegepaste B. He zuivere B. heeft tot taak kennis te nemen van al wat gedrukt en geschreven is en dit alphabetiseh, systematisch of chronologisch te ordenen en te rangschikken, ten einde een overzicht over den geheelen voórraad letterkundige voortbrengselen of over die welke op een bepaald vak betrekking hebben, mogelijk en gemakkelijk te maken. De toegepaste B. beschouwt de boeken in hun betrekking tot zekere omstandigheden, die meest door den smaak on de liefhebberij van den bibliograaf worden bepaald (oude, zeldzame, verboden boeken, enz.) De bibliographische werken behandelen:1°. den geheelen voorraad van letterkundige voortbrengselen aller tijden, landen en vakken ; een eerste poging In deze richting was Gesner’s Bibliotheca universalis (14 din., Zurich, 1545—55); de ontzaggelijke toename van den boekenvoorraad maakte weldra het bijhouden van een dergelijk werk onmogelijk, waarop men den arbeid begon te beperken en te verdeelen;
2°. de voornaamste werken van alle tijden en landen en in alle vakken;
3"- De letterkundige voortbrengselen van een bepaald tijpbestek, als: Georgi, „Algemeen europeesch boekenlexicon, 5 dln., Leipz., 1742—53, met drie supplementen, 1750—58, voor den ouden tijd nog steeds onontbeerlijk;
4°. de literatuur van een afzonderlijk land, als voor Nederland; Abkoude, „Naamregister van Neder duitsche boeken sedert het jaar 1600 tot 1761, tot 1787 vermeerderd door Arrenberg (Rotterd., 1788), De Jong’s, later Brinkman’s Naamlijst van boeken sedert 1790 tot 1849 (Amsterd., 1835—1858), Brinkman’s Alphabetische lijst van boeken, landkaarten en verdere in den boekhandel voorkomende artikelen, die in het jaar in het koninkrijk der Nederlanden uitgegeven of herdrukt zijn (1901: 56ste jaargang)
voor België: „Bibliotheca belgica ou trente ans de littérature belge 1830—60 (bewerkt door Scheler, uitg. Brussel, 1861); „Bibliographie nationale 183080“ (deel I uitg. 1886);
voor Frankrijk: Argenson’s „Mélanges tirés d’une grande bibliothèque” (70 dln., Parijs, 1779—88), Quórard’s „La France littéraire” (12 dln., 1827— 64), Quérard en Bourquelot’s „La littérature française contemporaine” (6 dln., uitgeg. 184357), Lorenz, „Catalogue général de la librairie française depuis 1870” (verschijnt periodiek)
Voor Duitschland: Heyse, „Büchorschatz der deutschen Nationallitteratur des 16. und 17. Jahrh.” (Berlijn, 1854); Von. Maltzahn, „Deutscher Bücherschatz des 16., 17. und 18. Jahrh.” etc., (Jena, 1875), Ersch, „Handbuch der deutschen Litteratur seit der Mitte des 18. Jahrh.” (2de druk, 4 dln., Leipzig, 1822—40); Heinsius, „Allgemeines Büclier-Lexicon der in Deutschland von 1700 an erschienenen Bücher” (Leipzig) : „Fünfjährige Bücherkatalog” (sinds 1861, Kirchhoff, later Hinrichs): Schwab und Klüpfel, „Wegweiser durch die Litteratur der Deutschen” (4de druk, 1870, met supplementen, Georg und Ost, „Schlagwort— Katalog 1883—87 in sachlicher Anordnung” (1889).
Voor Engeland : Brydges and Haslewood, „The British Bibliographer” (14 dln, Londen, 1810—14); Lowndes, „The Bibliographer’s manual of English literature” (6 dln., 1857—65); Allibone, „ A critical Dictionary of English literature” (3 dln., Philadelphia en Londen, 1859—72, supplement van Kirk, 2 dln., 1891) : Low, „English Catalogue of books” (1835-62, 1863-72, 1873—80, 1881—89 enz.) ; „Referrence Catalogue of current literature” (Londen, 1874, enz.)
'Voor Italië: Haym, „Biblioteca italiana” (4 dln., Milaan, 1803); Gamba, „Serie dei testi dilingua e di altre opere (4de druk, Venetië, 1839); een geregeld bijgehouden algemeen werk bestaat nog niet.
Voor Spanje: Rezabal-Ugarte, „Biblioteca de los escritores que han sido individuos de los seis collegios mayores” (Madrid, 1805); Zardo de Valle enz., „Ensayo de una biblioteca espanola de los mejores escritores del reynado de Carlos III (6 dln., uitgeg. 1785—89); Hidalgo, „Diccionario general de bibliografia espanola” (7 dln., uitg. 1862—81) ; Gallardo, „Ensayo de una biblioteca espanola de libros raros y curiosos” )4 dln., uitg. 1863—89).
Voor Portugal: Machado (D. Barbosa), „Biblioteca Lusitana” (4 dln., Lissab., 1741—59); Da Silva, „Diccionario bibliografico portuguez” (1858 tot heden). Voor Hongarije: Petrik en Szilaghyi, „Bibliographia Hungariae 1712—1860” (3 dln., Budapest 1888—91).
Voor Scandinavië: Linnström, „Svenskt Boklexikon firen 1830— 65” (2 dln., 1870—84); „Svensk BokhandelsKatalog” (Stokh , 1845); „Svensk Bokkatalog for ären 1676—65” (uitg. 1878) ; „Svensk Bokkatalog for aren 1874—85 (uitg. 1887—90, voortgezet door de elk jaar verschijnende „ Arskatalog for Svensk Bokhandeln”; Bruun, „Bibliotheca Danica” (2 dln., Kopenh., 1872—86); Fabricius, „Dansk Bogfortegnelso for 1841— 58” (voortgezet door Vahl 1859—80) : Nissen, „Norsk Bogfortegnelse 1814—47”, voortgezet door Botten-Hansen en Petersen voor 1848— 65 (Christiania, 1848—70), door Boeck voor 1866-72 (uitg. 1877), door Feilberg 1873—82 (uitg. 1885; sinds 1883 verschijnt jaarlijks: „Norsk Bogfortegnelse, udgiven af Universitets-Bibliotheket”.
Voor Finland: Pipping, „Förtcckning öfver i tryck utgifna skrifter pa finska (Helsingfors, 1856—57); Basenius, „La littérature finnoise 1544-1877” (uitg. 1878; twee supplementen, uitg. 1880—87); sinds 1878 verschijnt jaarlijks: „Finsk BokKatalog”.
Voor de Slavische landen: Sopikow, „ Proeve eener russische bibliographie tot 1813” (5 dln., Petersb., 1813—21, russisch) ; Smirdin, „Lijst van boeken in het russisch” (uitg. 1828, vier supplementen, 1829—56, russisch); Moshow, „Systemathische catalogus van russische werken, versehenen 1825—69 (uitg. 1869, vijf aanhangsels, 1870-89, russisch) ; Martynow en Meshow. „Vklad pravitelstva, ucenycli i dr. obscestv. na polzu russk. prosvescenija” (Bibliographie van de uitgaven der russische regeering, van russische geleerden en van genootschappen, uitg. 1886); Lewizkij, Galicisch-Bussische Bibliographie der 19 eeuw” (Lemberg, 1890, klein-russisch); Jocher,„Obraz bibliograficzno-historyczny Literatury y Nauk w Polsce” (3 dln., Wilna 1840—57); Estreicher, „Bibliografia polska” (tot 1882, 10 dln., Krakau, 1870—82); Jirecek, „Bibliographie de la littérature bulgare moderne 1806—70” (Praag, 1872); Novakovic, „Servische B. 1771—1867” (Belgrado 1869) ; Kukukjevec, „Kroatische B.” (Agram, 1860) ; Valentinelli, „Bibliografia della Dalmatia e del Montenegro” (uitg. 1855, supplement 1862); idem, „Saggio di bibliografia Istriana”; Doucha, „Bibliographisch woordenboek der Czechiscg-Slowaksche literatuur 1774-185” (Praag, 1865).
Voor Rumenië: Jarcu, „Bibliografia chronologica romana 1550-1873 (Bukarest, 1873).
Voor Amerika: Trübner, „Bibliographical guide to American literature, 1817-57” (Londen, 1859); Roorbach, „Bibliotheca americana, 1820—61 (4 dln., New-York, 1852—61) ; Kelly, „The American Catalogue of books” (van 1861—71, 2 dln., uitg. 1866— 71; van 1872-83, uitg. 1884; van 1884-91, uitg. 1891); Leclerc, Biblotheca americana” (Parijs, 1878).
5e. de afzonderlijke vakken van wetenschap, kunst, fraaie letteren, enz.
Een bijzondere soort van B. vormen de tijdschriften over de literatuur van den dag, in hoofdzaak ten dienste van den boekhandel, in zekeren zin dus vakbladen; deze bestaan tegenwoordig in bijna alle landen
in Nederland: „Nederlandsche Bibliographie, lijst van nieuwverschenen boekeh, kaarten enz.” Leiden; „Algemeene halfmaandelijksche Bibliographie, bevattende de titels der voornaamste nieuwe werken verschenen in Nederland, Duitschland, Frankrijk Engeland, België, Zwitserland, Italië, de Skandinavische landen enz.” (4e jaargang, 1899, Amsterd.); „Nieuwsblad voor den Boekhandel” (Amsterd.), Vivat’s Aankondiger (Amsterd.), Militaire B. (saamgesteld door F. H. Boogaard, 7de jaargang, 1899); Bibliotheca Belgica, B. générale des Pays-Bas, in boeken, (boek 144—147 in 1899).
in Duitschland: Allgemeine Bibliographie (sinds 1846); het halfjaarlijksche „Verzeichnisse von Büchern, Landkarten u. s. w.” (sinds 1798), het „Börsenblatt für den deutschen Buchhandel (sinds 1834), Brockhaus’maandelijksche „Allgemeine Bibliographie” (sinds 1856), de oenige duitsche uitgave die ook nieuw uitgekomen werken in andere talen noteert;
Engeland: Publisher’s Circular (sinds 1837) ; Monthly list of new books;
Amerika: The American bookseller; The Publisher’s Weekly (sinds 1852);
Frankrijk: B. de la France (sinds 1811), Lorenz’ Catalogue mensuel, en Catalogue annuel de la librairie française (sinds 1876);
Belgiè: Bibliographie de Belgique;
Italie: Bibliografia italiana (sinds 1868) ; Catalogo mensile (sinds 1885), Giornale délia libreria (sinds 1888);
Spanje: Boletin de la libreria;
Rusland: de „KniznyjVestnik” van de Russische vereeniging voor den Boekhandel:
Polen: Przowodnik bibliograficzny (sinds 1878):
Rumenië: Biblografia romana (sinds 1859) ;
Scandinavië: Nordisk Boghandlertidendo (Kopenh., sinds 1867).
