Algemeene naam van een reeks ongesteldheden, waarvan de oorzaak in de baarmoeder zetelt. Deze ziekten kunnen aangeboren zijn of tijdens de verschillende levenstijdperken door allerlei schadelijke invloeden, die op het geslachts-apparaat en zijne normale verrichtingen inwerken, ontstaan.
Voornamelijk gedurende de menstruatie, de zwangerschap, en het kraambed is de baarmoeder, tengevolge van den vermeerderden bloedsaandrang voor allerlei aandoeningen lichter vatbaar dan anders, en is een doelmatige, op van bevoegde zijde ontvangen voorschriften berustende leefregel, noodzakelijk, vooral ook daar de meeste B. gemakkelijker te voorkomen dan te verhelpen zijn. De B. zijn zeer menigvuldig en kunnen in plaatselijke (pijn in de geslachtsorganen, bloeding, slijmuitscheiding, stoornissen der menstruatie en der zwangerschap, onvruchtbaarheid enz.) en in algemeene, de geheele constitutie mede aantastende (bloedarmoede, bleekzucht, zenuwachtigheid, hysterie) worden onderscheiden. Voor de bepaling der oorzaak en eener doelmatige behandeling is meestal een nauwkeurig onderzoek der genitaliën door een vakkundige bepaald noodzakelijk. Behandeling der B. in het algemeen (behalve de plaatselijke inwerking): volkomen rust, licht verteerbaar, krachtig dieet, frissche lucht, warme baden, vermijding van alles wat groote inspanning van heit lichaam vereischt, zwaren arbeid (rijden, trapklimmen, sjouwen, geslachtelijke opwekking), en van te zachte ligging, inachtneming voor kouvatten (wollen onderkfeeding); verder moet alle sterke insnoering door corset of onderroksbanden volstrekt vermeden worden; het wonen in vochtige kelders, sous-terrains ot nieuwe gebouwen is beslist af te raden. — Onder de aangeboren B. zijn de belangrijkste : het ontbreken der baarmoeder en de verdubbeling der baarmoeder (uterus duplex); bij het tweede geval is de baarmoederholte door een min of meer volkomen wand in twee helften escheiden, waarmede niet zelden eene verubbeling der scheede gepaard gaat; onder de oorzakelijke B. zijn de meest voorkomende; ontsteking, verzakking en andere abnormale afwijkingen van de ligging der baarmoeder gezwellen.De ontsteking der baarmoeder kan zoowel gedurende de zwangerschap en tijdens het kraambed als in den gewonen toestand optreden, en neemt al naar omvang en intensiteit een zeer verschillend verloop. Een zeer dikwijls voorkomende ontsteking is de catharrhe der baarmoederslijmheid (JE'ndometritis), die met meerder of minder overvloedige slijmafscheiding gepaard gaat en zoowel een acuut als een chronisch verloop kan hebben; de acute catarrhe, die gewoonlijk met scheedecatarrhe verbonden is, ontstaat het meest door plotselinge onderbreking der menstruatie, door zwaar kouvatten kort voor ol tijdens de menstruatie en door tegennatuurlijk geslachtsgenot; buitengewoon vatbaar voor zoodanige catarrhe zijn zwakke, bloedarme en bleekzuchtige, nerveuse en klierachtige vrouwen gebleken ; de voornaamste verschijnselen hierbij zijn: een gevoel van warmte en volheid in het onderlijf, pijn in de bekken- en lendenstreek, afscheiding van een aanvankelijk doorzichtig grijs, later melkwit slijm ; bij yerwaarloozing neemt deze ongesteldheid, die bij doelmatige behandeling binnen 2 weken genezen kan zijn, lichtelijk den chronischen vorm aan, welke bekend als witte vloed (fluor albus), waarbij de slijm- en etter af scheiding gewoonlijk zeer overvloedig is en hardnekkig aanhoudt, hetgeen op de geheele constitutie drukt, en vermagering, bloedarmoede, lusteloosheid, zwaarmoedigheid en prikkelbaarheid veroorzaakt, waardoor het leven der lijderes zeer wordt verbitterd. De behandeling" moet geheel aan een vakkundige worden overgelaten.
Onder de liggingsveranderingen der baarmoeder is de verzakking (prolapsus uteri) een even dikwijls voorkomende, als lastige abnormaliteit. Deze bestaat in het neerdalen der baarmoeder in de holte der moederscheede, terwijl in het uiterste geval de hals der baarmoeder tot tusschen de groote schaamlippen zakt, of zelfs buiten de schaamspleet treedt. Een zoodanige verzakking ontstaat dopr verslapping der baarmoederwanden en der moederscheede — hetzij plotseling, wanneer kortelings verloste vrouwen ontijdig het bed verlaten of zwaren arbeid verrichten, hetzij langzaam, buiten de kraamperiode, bij overmatigen en gedurigen zwaren arbeid, enz. De verzakking is een zeer lastige en gevaarlijke ongesteldheid ; zitten en staan is pijnlijk door de gedurige wrijving en schuring, en door de aanhoudende verontreiniging waaraan het blootliggende deel van het slijmhuidbekleedsel onderworpen is, hetgeen tevens branderige, stekende gezwellen kan veroorzaken, zoowel aan de scheede als aan de baarmoeder; voorts wordt overmatig bloed en zeer onaangenaam riekend slijm afgescheiden. De behandeling, die aan den geneesheer moet worden toevertrouwd, bestaat in het in haar normale ligging terugbrengen der baarmoeder.
