(Anglo Catholic Church of Anglican Church) De officieele of staatskerk van Engeland. Hendrik VIII, koning van Engeland, was na bekomen pauselijke dispensatie gehuwd met zijns broeders weduwe, Catharina van Aragon; later wilde hij van haar sclieiden, doch de paus kon de eenmaal gegeven dispensatie niet nietig verklaren.
Wijl Hendrik zijn plan wilde doorzetten, bemoeilijkte hij de katholieke geestelijkheid en scheidde zich ten jare 1534 van de Roomsche Kerk af en ontstond aldus de Anglicaansche. Er ontstond nu een tijdperk van schromelijke verwarring, die slechts ten deele door de 42 geloofsartikelen van Cranmer (1552) werd bezworen; op het Concilie van Trente werd ook het Anglicanisme veroordeeld. De Angl. kerk trad vooral in den beginne als beslist vijandig tegen Rome op. Hare leer is vervat in het Book of Common Prager7 wat gebaseerd is op het tweede gebedenboek van Edward VI, en met zijn huidigen inhoud in 1662 werd aanvaard. De voorn, geschilpunten met de Katholieke kerk zijn deze: enkele canonieke boeken der II. Schrift beschouwt zij als apocrief, zij verwerpt de tradifie als bron van het geloof, bijna alle Sacramenten, de Transsubstantiatie, het Vagevuur, de Heiligenverering en het primaatschap des pausen.
Over het algemeen houdt zij het midden tusschen de Luthersche en de Calvinistische leer; van de Luthersche wijkt zij af in hare leerstellingen over het Avondmaal, van de Calvinistische door het aanvaarden van de stelling, dat Christus voor alle menschen geleden heeft en gestorven is (dns geen predestinatie). Aanvangende met de Wesleyanen, de Baptisten en de Independenteri scheidde zich een eindelooze reeks van sekten af. Sinds de laatste helft der 19de eeuw is een groote toenadering tot de Roomsche leer en kerkgebruiken waarneembaar.De Anglo-Catholic Church omvat in hare gemeenschap de United Church of England and Ireland, de Episcopal Church of Scotland, alle episcopale kerken der koloniën, en de American Episcopal Church; de laatste gebruikt echter niet hetzelfde Book of Common Prayer. Zij wordt bestuurd door twee aartsbisschoppen, die van Canterbury en die van York; de eerste geniet van staatswege een inkomen van 15000 p. st. per jaar, de tweede 10,000 . st. per jaar; verder zijn er 33 dioceseisschoppen, waarvan 24 zitting hebben in het Parlement, verder 90 koloniale- enzendingsbisdommen, en 80 amerikaansche bisdommen. In Nederland zijn gemeenten der A. K. te Amsterdam, Rotterdam, ’s Gravenhage, Utrecht, Arnhem en Weesp, die onder het geestelijk opzicht staan van den Anglikaanschen bisschop van Londen, die in Noord- en Midden-Europa als coadjutor wordt vertegenwoordigd door dr. Wilkinson, oud-bisschop van Zoeloe-land. Vroeger waren er meer zoodanige gemeenten in Nederland, inzonderheid in het tijdvak van 1585 tot 1616, toen sommige Nederlandsche steden, als Vlissingen en Brielle, in het bezit der Engelschen waren.
In al deze gemeenten is de tijdens de rOgeering van Koningin Elisabeth ingevoerde liturgie van de kerk van Engeland in gebruik. De gemeenten te Amsterdam en te Rotterdam, welke reeds in de zeventiende eeuw zijn ontstaan, hebben zich in vorige tijden meerendeels zelve onderhouden, onder het genot evenwel van eene geringe geldelijke ondersteuning van het Engelsche gouvernement. Tijdens de Fransche overheersching, in het begin dezer eeuw, waren zij, door verstrooiing van velen harer leden en bij gemis van fondsen, in kwijnenden toestand en haren ondergang nabij. Na de herstelling van Neêrlands onafhankelijkheid werd de Nederlandsche regeering bereid bevonden, om ook aan de leeraars van Episcopaalsche gemeenten landstraktement toe te staan, onder voorwaarde evenwel dat zij, naar het voorbeeld der Engelsch-Presbyteriaansche en Schotsche gemeenten, zich onderwerpen zouden aan het bestuur der Algemeene Hervormde synode. De onaannemelijkheid van die voorwaarde heeft het aangeboden rijkssubsidie doen afwijzen. Onder de regeering van George IV werd bij parlementsakte bezoldiging toegekend aan de leeraars der nationale kerk van Engeland in alle plaatsen buitenlands waar Engelsche consuls gevestigd en waar tevens een genoegzaam aantal Engelschen woonachtig waren.
Die parlementsakte is later evenwel ingetrokken, zoodat thans geen van de leeraren hier te lande door het Engelsche gouvernement wordt bezoldigd. De geestelijke zorg voor de gemeente is uitsluitend aan de leeraars toevertrouwd. Voor de armenzorg, het toezicht over het kerkgebouw en het verder kerkelijk beheer, staan kerkmeesters (churchwardens) den leeraar ter zijde.
