Van aalmoes tot zwijntjesjager

Dr. E. Schröder (1980)

Gepubliceerd op 10-04-2020

Onmens

betekenis & definitie

Het voorvoegsel ondrukt in de eerste plaats een gewone ontkenning uit: onrijp is: niet rijp en onverwacht is: wat niet verwacht werd. In vroeger tijd was de betekenis van onechter veel sterker.

Het gaf niet alleen de afwezigheid te kennen van het begrip dat door het volgende woord werd uitgedrukt, maar veeleer de tegenovergestelde eigenschap. Zo betekende het Middelnederlandse onscone: afschuwelijk en onsachte: krachtig. Resten van die oude sterke betekenis vindt men nog in onmens, waarmee men hem aanduidt die niets menselijks meer heeft, in ondier: monster, in onkruid: schadelijk kruid en nog enkele. In deze woorden ligt de klemtoon op on-; waar de betekenis verzwakt is, versprong het accent naar het hoofdwoord.

< >