veranda

betekenis & definitie

veranda [open uitbouw]. Veranda is een open galerij aan de buitenzijde van een woning, zoals in de laatste jaren meer en meer aan villa’s en op tuinen uitziende vertrekken in zwang komen. De naam zowel als de zaak is ons uit Indië aangebracht. In Brits-Indië zijn namelijk veranda’s, uit een lichte stenen buitenmuur en jaloezieën bestaande, en bestemd om de warmte en het licht in de vertrekken te temperen, van oudsher in algemeen gebruik geweest. Zowel de Portugezen, die varanda, als de Engelsen, die meestal verandah schrijven, hebben het gebruik van deze aanbouwsels nagevolgd, en in hun koloniën zowel als in het moederland en verder over Europa verspreid. Ook in Nederlands-Indië zijn zij in zwang gekomen, en de naam veranda is in de vorm bĕranda in het Maleis opgenomen. Bij ons schrijft men meestal in navolging van de Engelsen verandah; maar beter is het de h, voor het gebruik waarvan geen reden bestaat, weg te laten. Het woord is ontleend aan het Sanskriet of liever Prakrit, waarin het waranda luidt, dat ons tevens aan een ander vanouds gebruikelijk Nederlands woord, warande, doet denken. Vondel schreef reeds een verzameling fabels onder de naam van Warande der dieren, en nog in onze dagen gaf de heer J. Alberdingk Thijm een aan kunst en letteren gewijd tijdschrift onder de titel van De Dietsche Warande in het licht.

In de laatste tijd vindt men in onze dagbladen van tijd tot tijd veranda door het oude warande vervangen, waarbij de schrijvers ongetwijfeld ten doel hebben de uit Engeland ingedrongen vorm weer door een oudere Nederlandse te vervangen. Er is trouwens geen twijfel aan of veranda en warande hangen etymologisch ten nauwste samen en gaan beide terug tot dezelfde wortel war (waarvan waren, bewaren). Maar dat is nog geen voldoende reden om de beide woorden met elkaar te vereenzelvigen. Zij zijn langs heel verschillende wegen tot ons gekomen en drukken voor ons iets geheel anders uit. Kiliaan, die waerande schrijft, verklaart dit door: ‘Roborarium, vivarium, cunicularium, leporarium, theriotrophium; locus septus ubi ferae inclusae custodiuntur et asservantur’, en vergelijkt het Franse garenne en het Engelse warren. Hieruit blijkt dus dat de eigenlijke betekenis van warande is ‘bewaarplaats voor levende dieren, diergaarde, dierenpark.’ Daar echter zulke dierenparken doorgaans ook fraai beplant waren, werd de warande ook een lustoord, een wandelpark. Zo zegt Vondel in de Inleiding tot de Warande der dieren:<BR>‘Opdat wy onzen geest gins in die groen waerande,<BR>Een vorstelycke plaats, ververschen in de schaeuw’;<BR>terwijl hij enige regels verder, in het vers:<BR>‘Wy naerdren meer en meer, de lust-plaets loopt ons teghen’,<BR>het woord warande door lustplaats vervangt. Men kan dus onze tegenwoordige diergaarden of zoölogische tuinen in volmaakt goed en tekenend Nederlands waranden noemen, maar<BR>juist daarom klinkt het zeer vreemd, ja ongerijmd, wanneer men leest ‘dat in de Rotterdamsche diergaarde belangrijke uitgaven zijn gedaan voor het aanbrengen van warande’s.’ Ik acht het dus verkieslijk voor de open galerij de vorm veranda te behouden, maar geschreven zonder de overtollige h.