tijferen 1

betekenis & definitie

tijferen [bomen aftappen]. In werken over Nederlands-Indië wordt niet zelden het woord tijferen gebezigd in de zin van ‘palmwijn door insnijding uit een boom tappen.’ Zie bijvoorbeeld Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië, 1870, II, p. 240: ‘de plaats waar de inlanders de saguweer tijferen.’ Het zou zeer zeker een vergeefse poging zijn voor dit woord een Germaanse afstamming te zoeken; maar uit welke taal is het dan afkomstig?

In Rumphius’ Amboinsch Kruydboek, deel I, p. 5, leest men daarover het volgende: ‘De personen die op het tappen van drank uit boomen afgericht zijn, noemt men hier te lande met een Portugeese naam Tiffadoros en het werk zelfs tiffar, bij onze Duytsche tyfferen.’ Op p. 60 herhaalt hij dit in de volgende, in hoofdzaak alleen in de spelling verschillende woorden: ‘Het werk en de wetenschap om diergelijke dranken uit boomen te tappen, heet men hier met een Portugees woord tifar en de personen die zulks doen Tifadores, waartoe wel de bequaemste en ervarenste zijn de Baleyers, die ook een bijzondere en van de Amboinsche verschillende manier van teifferen hebben,’ enz. Intussen vind ik ook in de beste en volledigste Portugese woordenboeken van deze woorden tifar of tiffar en tifador of tiffador geen melding, en ofschoon men zeker op gezag van Rumphius mag aannemen, dat de Nederlanders in de Molukken het woord tijferen van hun voorgangers hebben overgenomen, is daarmee de oorsprong nog geenszins verklaard. Misschien is het door de Portugezen ontleend aan een van de dialecten van Timor of de Molukken, waarin, zoals men weet, de letter f voorkomt, die aan het Maleis en Javaans geheel en al vreemd is.

’t Is zeker een curieuze bijdrage tot de kennis van ’t gebruik van ’t woord tijferen in onze taal, dat in 1670 bij A. v.d. Burgh te Amsterdam een bundel gedichten in ’t licht werd gegeven door zekere M. Cramer onder de titel: D’Indiaensche tijfferboom, uyt-tijfferende verscheyden heylsame rijmen. Om zo’n titel te begrijpen, moest het publiek waarvoor men schreef toch wat meer van Indië weten dan het tegenwoordige geslacht. Thans zou dat niemand verstaan en wanneer men iemand de bestaande woordenboeken ging raadplegen om over de betekenis van tijferen te worden ingelicht, zouden ook de volledigste hem teleurstellen.