punch, pons

betekenis & definitie

punch, pons [drank]. Het woord punch, in de schrijftaal veelal onveranderd behouden, in de omgangstaal tot pons verbasterd, hebben wij uit het Engels, maar het is in deze taal zelf weer afkomstig uit Indië. Het is namelijk het Indische en Perzische pandja en pendja ‘vijf’ (het Griekse pente), zo bekend door de eigennaam Pendjâb of Pundsjâb, het land van de vijf rivieren, in Hindoestan. In het Oosten bestaat de drank, die bij de Engelsen onder de naam van punch populair is geworden, uit vijf bestanddelen; hij schijnt in Perzië volledig pandja noesj (de ‘vijfdrank’) te heten (zie Vullers’ woordenboek, deel I, p. 376), maar tot enkel pandja te zijn afgekort. De vijf bestanddelen waren, zo men weet, oorspronkelijk: brandewijn (rum of arak), thee, citroen, suiker en kaneel. Het laatste wordt thans gewoonlijk weggelaten, meestal ook de thee. Zie Littré, Dictonnaire de la langue française, onder ‘Punch’. Maar als men de laatste behoudt en het bijgevoegde water als vijfde bestanddeel aanmerkt, blijft de oude naam gewettigd. De verschillende preparaten die onder de naam van siroop van punch in de handel komen, zijn wat de zuiverheid betreft zeker niet altijd te vertrouwen.

De overgang tot pons vormt het Franse ponche, dat onder andere voorkomt in het volgende door Littré aangehaalde voorbeeld: ‘il nous fit server (le capitaine hollandais) de la bierre, du vin de Madère, de la ponche et du pain d’épices.’ Labat, Voyage aux Antilles, VIII, p. 361. Punch is thans in het Frans mannelijk, in onze taal vrouwelijk; maar uit het aangehaalde voorbeeld blijkt dat ponche in het Frans ook als vrouwelijk werd gebruikt.