(Fr.: médecine légale; Du.: gerichtliche Medizin, Rechtsmedizin; Eng.: legal medicin), ook medicina forensis of forensische geneeskunde, het toepassen van medische kennis en ervaring ter opheldering van medische aspecten bij gerezen rechtsvragen.
In het strafproces en het daaraan voorafgaand politioneel opsporingsonderzoek en gerechtelijk vooronderzoek door de rechter-commissaris strafzaken, alsook bij rechtspraak naar burgerlijk recht, komen menigmaal feiten en gebeurtenissen ter sprake waarover de jurist (rechter, officier van justitie, raadsman) deskundige voorlichting behoeft. Deze kan worden verkregen door geneeskundig onderzoek; is het slachtoffer overleden dan zal gerechtelijke lijkopening (sectie) worden verricht. Doel van dit onderzoek is het vaststellen van aard en ernst van letsel en de medisch-biologische samenhang tussen het ontstaan daarvan en de uiteindelijke gevolgen. Ziekelijke afwijkingen kunnen van doorslaggevende betekenis zijn geweest voor de afloop, hetgeen voor de vaststelling van de juridische causaliteit tussen daad en gevolg, met het oog op de toepasbaarheid van desbetreffende wetsartikelen van betekenis kan zijn.De moderne tijd heeft door de invloed van de ontwikkeling van de natuurwetenschappen en de biologie geleid tot een taakverdeling: forensische ontleedkunde of pathologie, forensische toxicologie, forensische serologie (bloedgroepen, bloedfactoren, vaderschapsonderzoek) en natuurwetenschappelijke criminalistiek (onderzoek van sporen van misdrijf); recentelijk zijn tot ontwikkeling gekomen: forensische antropologie en forensische odontologie of tandheelkunde. In de laatste tijd worden deze specialismen samengevat als forensic sciences waartoe ook dactyloscopie en grafologie worden gerekend.
De gerechtelijk-geneeskundige deelspecialismen hebben gemeenschappelijke randgebieden. De forensische ontleedkundige (patholoog-anatoom) zal veelvuldige ontmoetingen hebben met de forensische toxicoloog, nu en dan ook met de natuurwetenschappelijke criminalist en de forensische seroloog. Voor zover niet onmiddellijk duidelijk sprake is van een levensdelict (moord, doodslag, mishandeling) heeft de patholoog-anatoom bij onzekerheid omtrent de doodsoorzaak allereerst de vraag te beantwoorden of het overlijden al dan niet als natuurlijk mag worden beschouwd. Met natuurlijke dood wordt bedoeld overlijden waarbij inwerking van uitwendig geweld als oorzaak kan worden uitgesloten. Dikwijls is voor het verifiëren of het elimineren van bepaalde bedenkingen een uitgebreide toxicologische analyse noodzakelijk.
In geval van ernstige misdrijven tegen het leven (moord) komen dikwijls allerlei vragen in verband met de toedracht en naar aanleiding van afgelegde verklaringen naar voren. Nauwkeurige vaststelling van feiten is daartoe een onmisbare voorwaarde. Over de betekenis van feiten kunnen inzichten verschillen: deskundigen en tegen-deskundigen.
Het deskundigenonderzoek in al zijn facetten is slechts een schakel in het gerechtelijk onderzoek. De rechter is, als niet-deskundige veelal wel in staat om met zijn wetenschap omtrent de andere schakels tussen het concept van het misdrijf en het uiteindelijke gevolg (dikwijls de dood van het slachtoffer) de deskundigenverklaring te toetsen. Wanneer, hoe en door wie deskundigen worden ingeschakeld, is bij de wet geregeld (Wetboek van strafvordering/Burgerlijke rechtsvordering). Het gerechtelijk onderzoek in strafzaken, naar zgn. levensdelicten, wordt ingevolge in de huidige tijd te stellen eisen, bij voorkeur verricht door beroepsbeoefenaars: forensische pathologen, bijgestaan door geschoold technisch personeel.