Waarop dan volgt: zich verdedigen, zich verzetten e.d. Verdedigen met alle beschikbare middelen: de handen om te slaan en de tanden om te bijten. Deze zegswijze schijnt ontstaan te zijn uit de daad van een matroos, die bij een overval een schip eerst met de handen vasthield en toen deze beide werden afgekapt, zich met zijn tanden vastgreep. Vgl. Terentius, Andria (I, 1, 134 (161)): ‘Manibus pedibusque’, d.i.: met handen en voeten, met alle kracht, inspanning
