1 een - voorde boeg, deze metafoor voor ‘een laatste waarschuwing" wordt vooral in de politiek gebruikt. Wanneer men in vroeger tijden een schip tot stoppen wilde dwingen, werd er eerst een vlaggensein gegeven. Indien hierop geen reactie kwam, vuurde men ter waarschuwing een kanonskogel vóór de steven van het vijandelijke schip, het zgn. schotvoorde boeg.
De uitdr. werd voor het eerst in een politieke context, en dus figuurlijk, gebruikt door B.W. Biesheuvel in de jaren zestig. Hij adviseerde de regering destijds af te zien van een grote belastingverlaging met het oog op de rijksbegroting van 1969.
VS-president George Bush heeft China dinsdag een schot voor de boeg gegeven door goedkeuring te weigeren van de uitvoer van onderdelen voor een Chinese binnenlandse kommunikatiesatelliet, omdat Washington zich ‘ernstige zorgen’ maakt over de Chinese rol in de verbreiding van (militair belangrijke) raketten in de wereld, zo zei Witte- Huis-woord voerder Marlin Fitzwater. (De Morgen, 02/05/91)
Verder wil de PvdA het huurwaardeforfait voor huizen boven de anderhalve ton fors verhogen. Wat dat betreft blijken de bezuinigingen, zoals afgesproken in de tussenbalans, slechts een schot voor de boeg te zijn geweest. (Aktueel, 25/04/91)
De rol van Wiegel als politicus is op dit moment niet aan de orde. Welnee, niemand lag wakker van die paar schoten voor de boeg. (Elsevier, 20/08/94)
2. in het-je hebben, in de gaten hebben. Bargoense uitdr. Syn. in de lampies hebben; in de mot hebben; in de smiezen hebben; in de snot/het snotje hebben.
Maar die ouwe brogers hielden ons goed in het schotje. (Haring Arie: Een leven aan de Amsterdamse zelfkant, 1968)
3. niet elk - is een eendvogel, geslachtsgemeenschap hoeft niet noodzakelijk tot bevruchting te leiden.
4. op -, op dreef. Uitdr. die vooral in sportkringen gebruikt wordt.
Wie drie keer achter elkaar scoort bij basketball, vindt dat hij ‘op schot’ is. Bij biljarten is men ‘op stoot’. (Het Parool, 22/12/90)
