o. (-nomen), kwaadaardig gezwel uitgaande van cellen die het pigment melanine bevatten.
(e) Het melanoom van de huid staat bekend als een van de meest kwaadaardige gezwellen. De incidentie (het aantal nieuwe gevallen per jaar) neemt de laatste jaren bij blanken over de hele wereld toe. In sommige landen is in de laatste tien jaar een verdubbeling en in enkele gevallen zelfs verviervoudiging van de incidentie waargenomen. Er bestaat een verband tussen geografische breedte en melanoomincidentie, dat wil zeggen bij personen van gelijke afkomst (m.n. bij het blanke ras) stijgt de incidentie van het melanoom in de richting van de evenaar. Dit doet vermoeden dat de zonnestraling een belangrijke rol speelt bij het ontstaan ervan. Over het algemeen wordt verondersteld dat korte episoden van intensieve zonverbranding een risicofactor vormen.
Overlevingsstatistieken uit het begin van de 20e eeuw wijzen alle op een zeer slechte prognose. Gelukkig is deze de laatste jaren duidelijk verbeterd. Het klinisch stadium ten tijde van de diagnose is een van de belangrijkste parameters voor de prognose. Indien een melanoom in het beginstadium wordt ontdekt, is de kans op uitzaaiing heel klein en is de prognose daarmee zeer gunstig. Daarom is het belangrijk om vroegtijdig de verschijnselen van een melanoom te onderkennen. Over het algemeen ontstaat een melanoom uit een ‘moedervlek’ (d.i. een verdikking van de huid, bestaande uit pigmentcellen, die meestal lichtbruin van kleur zijn).
De eerste verschijnselen die optreden bij ontaarding van een moedervlek zijn kleurverandering en groei. Indien een moedervlek eerst donkerder is geworden en naderhand verschillende kleurschakeringen krijgt, moet men bedacht zijn op een melanoom. Groei kan zowel in de dikte als in de breedte plaatsvinden. Vaak treedt er ook jeuk op en in een later stadium kan het melanoom gaan bloeden of zelfs een zweer vormen. Deze laatste verschijnselen gaan gepaard met een slechte prognose. De slechte reputatie van het melanoom heeft tegenwoordig plaatsgemaakt voor een veel betere prognose.
In landen zoals Australië, waar het melanoom veel voorkomt en waar iedereen meer alert is op de vroege verschijnselen, is een melanoom dat ten tijde van de diagnose reeds is uitgezaaid, een zeldzaamheid geworden. Bij vroegtijdige chirurgische behandeling is de kans op genezing zeer groot. Röntgenbestraling en behandeling met cytostatica komen alleen in aanmerking in het stadium waarbij uitzaaiing via de lymfebanen of via het bloed reeds is opgetreden.
