Wiclif - (John), ± 1324—84, uit een aanzienlijk adellijk geslacht in Yorkshire gesproten, theoloog, pastoor te Lutterworth, gevierd redenaar en bekend Academisch leeraar. Door zijn Bijbelstudie kwam hij in oppositie tegen het pausdom, waarbij ook nationale overwegingen zich voegden» Op deze nationale gronden verdedigt hij belastingheffing van de geestelijkheid, secularisatie van geestelijke goederen, onafhankelijkheid van de wereldlijke macht van den paus. Hof en adel beschermen hem (1377 en ’78). Dan gaat hij over tot religieuze oppositie.
Hij vertaalt den Bijbel uit het Latijn (de Vulgaat) in de volkstaal, omstr. 1378; zendt „poor priests”, later leeken uit, om in de volkstaal te preeken (het volk noemt hen Lollharden). Deze prediking, maar meer nog de Bijbelvertaling, oefende grooten invloed op de Engelsche taal. Wanneer dan in 1381 de Boerenopstand ontstaat, wordt dit, ten onrechte, aan W. verweten en trekt de adel zich terug. W. gaat met zijn oppositie door, noemt den paus den antichrist, erkent alleen het ambt van presbyter en diaken, noemt de H. Schrift de wet Gods, verwerpt de meeste sacramenten en in het Avondmaal de transsubstantiatie, verzet zich tegen aflaten, beeldenvereering, oververdienstelijke werken, doodenmissen, vagevuur. Zoo is hij een voorbereider der Hervorming, wel de meest invloedrijke en krachtigste voorbereider, maar de rechtvaardigmaking door het geloof leerde hij niet. Door het aanzien, dat W. bij het hof genoot, bleef hij bij alle kerkelijke bestrijding zijn ambt ongehinderd vervullen, totdat hij, tijdens de mis door een beroerte getroffen, 31 Dec.1384 stierf.
Op het vasteland hebben zijn gedachten door Hus grooten invloed geoefend, wat ook wel mede aanleiding is geweest tot de heftige vervolging van het Wiclifisme in den aanvang der 15de eeuw in Engeland. Van W.’s werken was tot in de 19de eeuw slechts het kleinste deel gedrukt. Zijn vertaling van het N. T. werd voor ’t eerst in 1730 door John Lewis in druk gegeven, later herhaaldelijk. Met Shirley (1865) begint het eigenlijk wetenschappelijk onderzoek van W. en zijn geschriften. Het vijfde eeuwfeest van W.’s sterfdag (1884) was aanleiding tot het stichten van de WiclifSociety, die zich de uitgave ten doel stelde 'van al de nog niet gedrukte geschriften van W. (tot heden ongeveer 40 deelen). Litteratuur: G. Lechler, J. W. und die Vorgeschichte der Reformation (2 Bde 1873); R. Buddensieg, J. W. und seine Zeit (1885); Sergeant, J. W. (1893); J. Loserth in Herzog’s Real Enc.3 XXI.
