Vaticanum - is het twintigste z.g. oecumenisch Concilie, 8 Dec. 1869 in de Vaticaansche Basilica te Rome geopend, door 704 patres bijgewoond, na slechts vier openbare zittingen 18 Juli 1870 gesloten. Na bevestiging van het op het Concilie van Trente vastgestelde, werd nu de onfeilbaarheid van den paus als kerkelijk dogma erkend. Dit niet zonder heftige tegenspraak in de besloten vergaderingen, o. a. van den bisschop Hefele van Rottenburg, bisschop H. Maret van Parijs, Ign. von Döllinger, prof. te München. Krachtige verdediging vond het dogma o. a. in den uit het Protestantisme voortgekomen kardinaal Manning.
Bij de stemming waren nog 533 patres aanwezig, die op 2 na het dogma erkenden. Sedert begon vooral in Duitschland een krachtige werkzaamheid van de protesteerende partij, die leidde tot het ontstaan der OudKatholieke kerk. Litt.: E. Friedberg, Sammlung der Aktenstücke zum ersten vatikanischen Konzil u.s.w. (1872); J. Friedrich, Geschichte des vatik. Konzils (3 Bde., 1877—87); I. v. Döllinger, Briefe und Erklärungen über die vatikanischen Dekrete (1879—87, 1890); T. Grill, Der Primat des Petrus (1904).
