Trypanosoma - geslacht derZweepdiertjes ; van zeer kleine afmetingen: eenige duizendsten van een millimeter. Vorm lang gerekt, eenigszins spiraalachtig, met groote zweep aan het vooreinde, welke langs het geheele cellichaam verloopt. Plant zich voort door overlangsche deeling. De talrijke soorten leven in het bloed van gewervelde dieren en worden hierin gebracht door den steek van geleedpootige dieren, in wier darm zij eveneens een deel van haar leven doorbrengen.
Te noemen zijn : Tr. lewisi uit het bloed van de rat, overbrengers de rattenvloo en -luis; Tr. gambiense, veroorzaakt de slaapziekte bij den mensch, overbrengers vliegen van het geslacht Glossina (zie TSE-TSEVLIEG), Tr. brucei, veroorzaakt de „nagana” van het vee in O.-Afrika, overbrengers Glossina-soorten ; Tr. equiperdum, de verwekker der dourine van de paarden in Z.O.-Europa, N.-Afrika en Engelsch Indië; deze parasiet wordt niet door een tusschengastheer overgebracht, maar door direct contact van hengst op merrie bij den coïtus; enz. De door Tr. veroorzaakte ziekten zijn bijna altijd van zeer ernstigen aard. Zij leven in de bloedvloeistof ; de bloedlichaampjes verliezen, waarschijnlijk door de giftige eigenschappen van de uitscheidingsproducten der levende of afgestorven Tr., hun roode kleurstof en gaan te gronde. Daardoor neemt het aantal roode bloedlichaampjes zeer sterk af, vooral ook, omdat de Tr. zich snel voortplanten ; de patiënten verzwakken spoedig en gaan veelal te gronde. Middelen ter bestrijding worden gevonden in verschillende arsenicumpraeparaten, vooral in het salvarsaan.
