Toynbee-werk - het ontwikkelingswerk onder de arbeidende klassen; heet aldus naar Arnold Toynbee, 1852-83, door wiens bemoeiïngen met steun zijner vrouw, van Canon Barnett e. a. de Toynbee Hall, het volkshuis in de Oost-Londensche buurt Whitechapel in 1883 tot stand kwam. In de meeste landen is dit voorbeeld op ruime schaal gevolgd (de Duitsche Volksheime, enz.). „Ons Huis” te Amsterdam, aan de Rozengracht, is in 1892 geopend dank zij den ijver van Hel. Mercier e. a. en de mildheid van P. W. en C. W. Janssen. Jarenlang was Ds.
J. A. Tours er directeur. Het geeft gelegenheid tot ontwikkeling en ontspanning in den ruimsten zin, ook aan jongelieden: cursussen van voortgezet onderwijs en op practisch terrein (huishouden b.v.), populair-wetenschappelijke lezingen, muziek- en tooneelvoordrachten; het heeft een bibliotheek met leeszaal; er zijn uitspanningsclubs aan verbonden. Weldra verrezen filialen in andere wijken; thans zijn er 9, terwijl een vacantietehuis te Lunteren is gevestigd. Te Leiden is het Volkshuis gesticht; te Rotterdam volgde een Ons Huis; ook elders bestaan dergelijke inrichtingen of althans Toynbeevereenigingen. Het karakter dezer inrichtingen is neutraal, vandaar dat talrijke dergelijke stichtingen van bepaalde kerkelijke of politieke kleur vooral voor jongelieden, in de laatste jaren zijn tot stand gekomen.
